Encyklopedja Kościelna/Brygida św. wdowa
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Brygida (Brigitta v. Birgitta) od staroniemieck. Bercht, bert, birch — świetny, jasny, wspaniały, to samo co po łacinie Clara, lub po niemiecku Berta), św., wdowa (8 Paźdz. al. 23 Lip. 28 Maja), była córką Birgera, księcia z królewskiego rodu szwedzkiego i Sigrydy, pochodzącej także z królewskiego domu Gotów. Brygida ur. ok. r. 1302 w Szwecji. Dzieckiem jeszcze będąc, utraciła matkę i oddaną była pod opiekę pobożnej swej ciotki. Mówić zaczęła dopiero w trzecim roku życia i odtąd w ustach jej zawsze była chwała Boża. Uciechy i zabawy dziecinne uważała za próżne i płoche, w dziesiątym już roku takie wrażenie na niej zrobiło kazanie o Męce Pańskiej, że nigdy ono nie wyszło z jej pamięci. Następnej zaraz nocy zdawało się jej, iż widziała Zbawiciela krwią i ranami pokrytego, mówiącego do niej: „Przypatrz się, córko moja, co mi czynią ci, którzy mną gardzą, lub nie czuli są na moję miłość.“ Odtąd jedyną dla niej rozkoszą było rozpamiętywanie Męki Zbawiciela, a samo wspomnienie cierpień Jezusa łzy jej wyciskało. Posłuszna woli rodziców, w 16 roku życia poślubiła młodego księcia szwedzkiego, Ulfona czyli Wulfona Gudmarsona z Nerycji, mającego lat 18. Oboje, ze wzajemną zgodą, przez pierwsze lata swego małżeństwa żyli w dziewictwie, przyjęli tercjarstwo ś. Franciszka i surowe prowadzili życie. Bóg pobłogosławił ich małżeństwu, dając im 8 dzieci, a międzo[1] niemi córkę Katarzynę (Vastanensis), którą Kościół czci jako świętą d. 23 Marca. Będąc wzorem chrześcjańskich małżonków, wychowywali dzieci w pobożności i wszelkich cnotach. Miłosierni dla biednych, zbudowali szpital, w którym sami chorym usługiwali. Wulfo, porzuciwszy urząd radcy królewskiego, usunął się z dworu i udał się z małżonką na pielgrzymkę do Hiszpanji, do grobu ś. Jakóba w Kompostelli. W czasie tej pielgrzymki zachorował w Arras, a przyszedłszy do zdrowia, powrócił do Szwecji i, za zgodą żony, wstąpił do klasztoru cystersów w Alwastra, gdzie um. r. 1344. Po śmierci męża, Brygida zrzekła się tytułu książęcego, rozdzieliła majątek pomiędzy dzieci i zapomniawszy o wszystkiém, co posiadała na ziemi, wiodła życie umartwione. Założyła w Wadstena (v. Vazstena), w djecezji Linköping, w Szwecji, klasztor brygidek. Po dwuletnim pobycie w tym klasztorze, odbyła pielgrzymkę do Rzymu i tam zbudowała dom dla uczniów i pielgrzymów szwedzkich. W Rzymie miała cudowne objawienia, które podały ją w nienawiść u wielu osób. W objawieniach swoich w Szwecji jeszcze otrzymała rozkaz napomnienia Papieża w Avignonie (Klemensa VII), aby wrócił do Rzymu. Nieustanna czcicielka cierpień Zbawiciela, w późnym już wieku odbyła pielgrzymkę do Jerozolimy, a zwiedzając z powrotem wiele kościołów w Sycylji i we Włoszech, przybyła chorą do Rzymu. Czując się bliską śmierci, udzieliła ostatnie swe rady synowi swemu Birgerowi i córce Katarzynie, pod ten czas obecnym w Rzymie, przywdziała odzież pokutną i przyjąwszy ostatnie Sakramenty, um. 23 Lip. 1373 r. Pochowaną została w kościele klarysek. Następnego roku ciało jej przeniesiono do klasztoru w Wadstena. Dopóki Szwecja była katolicką, relikwie święjej[2] były w wielkiém poszanowaniu; po zaprowadzenia tam herezji, wypędzono r. 1595 zakonnice z Wadstena, a relikwie potajemnie pogrzebano na cmentarzu. Roku 1599 były znowu odnalezione i Karol IX kazał je ukryć na zamku Wadstena, ale co się z niemi później stało, niewiadomo. Znaczną część jednak jej relikwji posiadają brygidki w różnych klasztorach. Papież Bonifacy IX kanonizował tę służebnicę Bożą 7 Pazd. 1391 r. Ponieważ jednak nie całe chrześcjaństwo uznawało Bonifacego IX, bo część pewna miała swoich antypapieży, w Avignonie wybieranych, przeto król Eryk prosił jeszcze Stolicy Ap. o zatwierdzenie kanonizacji, co też zrobił Papież Marcin V r. 1419. Pierwsze ośm ksiąg objawień świętej były przez nią samą po szwedzku spisane, a przez dwóch zakonników cystersów, jej spowiedników, Piotra z Alwastry i Macieja z Linköping, na łacinę przetłumaczone. Ciż spisali także objawienia jej nie spisane, tak zwane Revelationes extravagantes, Jan Turrecremata, później kardynał, z polecenia soboru bazylejskiego zbadał te objawienia i uznał, że nie ma w nich nic przeciwnego nauce Kościoła i że tak dobrze mogą być czytane, jak inne pisma i legendy świętych (ob. Mansi, Concilior. Supplem. t. IV p. 910). Takie samo zdanie wyrzekła komisja kardynałów, badająca te objawienia za Pap. Grzegorza XI i Urbana VI. Benedykt XIV (De Canonisat. SS. II c. 32 n. 11) mówi, że jakkolwiek nie zasługują na tę samą wiarę, co prawdy wiary, wszelako pobożném sercem czytane być mają. Objawienia św. Brygidy drukowane były w Lubece 1492 r., w Norymberdze 1521 r. (z illustracjami), w Rzymie 1521, 1530, 1606 i 1608 roku, w Anvers 1641 r., w Kolonji 1628, w Monachjum 1680 r. Przełożono je na różne języki i na polski, p. t. Skarby niebieskich tajemnic, to jest księgi objawienia niebieskiego ś. matki Brygitty, b. m. 1698 f. (tłumaczem miał być Bernard Krupski, bernardyn). Oprócz objawień i reguły zakonnej, mamy jeszcze ś. Brygidy bardzo żarliwe modlitwy o Męce i miłości Jezusa Chrystusa (Orationes 15 de Passione Domini, Supraslii 1725), traktat o wielkości Najśw. Panny i cztery długie modlitwy o głównych tajemnicach życia N. Panny i o Wcieleniu Słowa Przedwiecznego. Ob. Vita seu chronicon de S. Brigitta, auctore Margaretha abbatisa Vastenae (ok. r. 1430), ed. Ericus Benzelius, Upsalae 1710. Toż samo ap. Rietz, Scriptor. Suec. medii aevi t. III. Diarium Vazstenense sive annales monasterii Wadstena iu Ostrogothia siti ab an. 1344—1545 (ed Eric. Benzelius, Upsalae 1721). Inne żywoty ś. B. mało co późniejsze ap. Bollandist. Acta ss. Octobr. t. IV. Cf. Vastovius, Vitis aquilonia, Colon. 1623 s. 97....; L. Clarus, Das Leben d. h. Brigitta, Regensb. 1856. Na obrazach przedstawiają ś. Brygidę w habicie jej zakonu, trzymającą w ręku serce, czerwonym naznaczone krzyżem. Albo też malują ją jako pielgrzymującą, w kapeluszu i z kijem pielgrzymim, lub też jeszcze klęczącą przed krucyfiksem, ze świecą, z której wosk stopniały kapie na jej ramię. Atrybutem świętej jest także stodoła, ponieważ napełniła ją zbożem, siłą swojej modlitwy. Ognista około jej głowy korona oznacza święty żar jej duszy.
