Encyklopedja Kościelna/Bochart Samuel
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bochart Samuel, ur. w Rouen 1599 r., syn kaznodziei kalwińskiego, odebrał staranne bardzo wychowanie. Poświęcił się filologji i filozofii i już w 16 roku życia z wielkim powodzeniem, w obec licznych słuchaczów, bronił wyznaczonej sobie tezy. W Londynie, potém w Lejdzie uczył się teologji i języków semickich, głównie arabskiego, w którym znakomite uczynił postępy, przy pomocy sławnego nauczyciela Erpenjusza. Po powrocie do Francji, otrzymał w Caen posadę kaznodziei, gdzie pozyskał sobie poszanowanie pomiędzy swymi, przez swoje Conciones in Genesin i traktat de Paradiso terrestri. Owocem jego badań geograficznych i przyrodniczych, odnośnie do Biblji, były znakomite dzieła: Geographia sacra (Caen 1646; przedr. 1651, 1656 i we Frankf. 1674 i 1681) i Hierozoicon. Bogata erudycja, śmiałe hypotezy, charakteryzują jego jeografję; nie jest przecież wolny od ducha stronnicznego, dla tego wiele twierdzeń nie wytrzymuje krytyki. Filologiczne spostrzeżenia Bochart’a nie mogą się utrzymywać wobec późniejszych prac, dokonanych na tém polu. Objaśnienia tekstów fenickich w Plaucie zbija Movers i Ewald. Hierozoicon jest dziełem obszerniejszém i bogatszém treścią od poprzedniego. Dzieli się na dwie części: pierwsza, w 4 księgach, mówi najprzód o zwierzętach w ogólności, potém o czworonogach, o ssących dzikich; w drugiej, na 6 ksiąg podzielonej, traktuje o ptakach czystych i nieczystych, o wężach, owadach, o zwierzętach bajecznych i ich nazwach zagadkowych. Bez zaprzeczenia jest to najważniejsza praca Bocharta. Wyszła w Londynie 1663, potém w Frankfurcie 1675 r., i nakoniec, z opuszczeniem rzeczy mniej ważnych, z wieloma poprawkami, dokonanemi przez Rosenmüllera, w Lipsku (1793—96), 3 t. in 4-o. Bochart, studjując Pentateuch, zwrócił uwagę na przepis Mojżesza, dotyczący zwierząt czystych i nieczystych; sumienne badania w tym przedmiocie dostarczyły mu materjału do napisania Hiorozoiconu. Jakkolwiek zamknął się tu B. w granicach Biblji, dowiódł ogromnego oczytania się w tej materji. Nie ograniczył się bowiem na uczonych autorach łacińskich i greckich, ale rozpatrywał dzieła arabskie, jak Awiceny, Ibn-Beitar'a, Kazwin'a, Damir'a i t. p. obszerne przytacza z nich wyjątki. Korzysta z Talmudu i pism rabinów, słowem gromadzi wszystko, co się dało w owym czasie. Jako sumienny badacz jest wzorem i pomocą nawet dla dzisiejszych uczonych. Wielu też z nowszych, traktując o zoologji biblijnej, nie zapominają o Bocharcie, i do dzieła jego zwykle się odnoszą. Zarzucają i słusznie, że często zbacza on od przedmiotu, długo rozprawia o rzeczach, nie mających związku z zoologją, wdaje się niepotrzebnie w polemikę. Zoolog, chcący korzystać z Bocharta, nie małą pracę zadać sobie musi w wyszukaniu potrzebnej wiadomości. Bochart jest autorem książki p. t. Enarrationes et dissertatiunculae in aliquot Vet. et Nov. Testamenti versiculos. Zupełne wydanie dzieł jego wyszło w Lejdzie i Utrechcie (1692—1712). Dołączono tam życiorys Bocharta, napisany przez Stefana Morinusa. (Welte.) W. F.
