Encyklopedja Kościelna/Besançon
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Besançon (Vesontio, Visontio, Besuntium, Bisuntium, w średnich wiekach także Chrysopolis, u niemców Bisanz), arcybiskupstwo w południowo-wschodniej Francji, założone w III lub IV w. — B. było wówczas stolicą części Galji, zwanej Provincia Maxima Sequanorum. Granice tej prowincji stanowił Ren, Wogezy, Saona, Rodan i góry, oddzielające Recję i Szwajcarję. Zdaje się, że tak daleko rozciągała się i duchowna władza metropolity w Besançon. Avenche (Aventicum), które w VI w. miało biskupem annalistę Marjusza Awentyka, Bazylea, Nyon (Noiodunum) w Waadtlandzie, Yverdon (Ebrodunum, Ifferten) i Windisch (Vindonissa) występują na różnych soborach jako sufraganje Besançonu. Windisch, pomiędzy 533 a 561 r., oddzielił się od Besançon, a przyłączył do Konstancji. Stolica Avenche, do której dołączona była djecezja Yverdon, przeniesioną została do Lozanny, a ztamtąd później do Fryburga (w Szwajcarji); stolica Nyon przeszła do Belley. Fryburg, Belley i Bazylea zostawały pod metropolitą bezansońskim, dopóki rewolucja francuzka nie pozrywała dawnych stosunków. Djecezja Besançon liczyła 500 probostw i dzieliła się na 6 archidjakonatów, obejmowała hrabstwo wyższej Burgundji. R. 1742 djecezji część została odjęta, z powodu utworzenia nowego biskupstwa, z dawnego opactwa St Claude. Za to znów r. 1780 część djecezji bazylejskiej, w wyższej Alzacji, przyłączona została do Besançon. Na mocy konkordatu z 1801 r., metropolita z Besançon dostał za sufraganów następujących biskupów: z Autun, Dijon, Nancy, Metz i strasburgskiego. Konkordat z 1817 r. ze związku tego wyłączył Autun i Dijon, a włączył za to Verdun, St Dié i Belley. Djecezja B. rozciąga się obecnie na dwa departamenty: Doubs i górnej Saony. Podług spisu z 1863 r. liczyła 5 probostw pierwszej klassy, 50 drugiej, 728 sukursalji i 129 etatowych wikarjatów; wiernych 613,463. Djecezja dzieli się na 7 archiprezbyterjatów i 55 dekanatów. Kapituła liczy 3 wikarjuszów jeneralnych, 5 sekretarzy, 10 kanoników, 4 kanoników honorowych rezydujących i 3 nie rezydujących w archidjecezji. Kapłani świeccy kierują seminarjum djecezjalném, równie jak dwoma seminarjami małemi, w Consolation i Marnay. Domów zakonnych mają: missjonarze 2, trapiści 1, karmelici 1, marjanie (bracia Marji) 2, bracia szkolni w całej djecezji; bernardynki 1, karmelitki 1, wizytki 1, siostry Najśw. Panny 1, siostry szpitalne 1, siostry miłosierdzia dom główny 1 w Besançon, siostrzyczki ubogich 1, serca Jezusowego 1, Matki Bolesnej 1, chrześcjańskiej samotności 1, św. Maura 2, św. Imienia Jezus 1, urszulinki 1. — Miasto B. przed rewolucją miało 31 kościołów, pomiędzy któremi 8 parafjalnych, 4 opactwa, 1 kolegjum jezuickie, 12 klasztorów i 3 szpitale; dziś ma tylko 10 kościołów. Arcybiskup bezansoński był arcykanclerzem Burgundji; gdy Burgundja weszła w skład cesarstwa Niemieckiego, arcybiskup został księciem cesarstwa, a B. wolném miastem państwa. Po pokoju nimwegskim, Hiszpanja odstąpiła Francji wyższą Burgundję; wszelako na sejmach niemieckich zachowywano jeszcze czczą ceremonję wzywania arcybiskupa, jako książęcia imperium. Sobory w tém mieście odbywały się: r. 444 pod prezydencją S. Hilarego, arcb. arelateńskiego, r. 1495, 1573 i 1648. Za cesarza Fryderyka I odbyły się tu trzy koncyliabula, 1157 r. 1161 i 1162. Cf. Neher, Kirchl. Geogr. u. Stat. I 465. N.
