Encyklopedja Kościelna/Benedykt z Aniany św.

<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom II)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1873
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Indeks stron

›››

[144]  Benedykt z Aniany, św. (11 Lutego), syn Aigulfa, hrabiego z Maguelone (Magalovensis), słynnego w VIII wieku rycerza francuzkiego, urodzony w Langwedocji ^[1]. Młode lata swoje spędził na dworze Pepina i syna jego Karola W.; w roku 774 obrał życie zakonne i założył (780) w swej ojczyznie, nad rzeką Herault, klasztor reguły św. Benedykta, zwany Aniana, Anianum (l’abbaye d’Aniane, na zachód od Montpellier), aby upadającą karność zakonną podnieść. Zakonników zajął tu przepisywaniem ksiąg i pracami uczonemi. Niedługo też klasztor aniański stał się wzorem innych i seminarjum, z którego wychodzili znakomici mężowie państwa Karola W. Benedykt w wielkiém poważaniu u Karola W. i syna jego Ludwika, był często przez nich używany do zaprowadzania reform w klasztorach już istniejących i zakładania (około 12) nowych. Na soborze akwizgrańskim 817 roku, na którym opaci z Niemiec i Francji radzili nad przywróceniem dawnej karności zakonnej, Benedykt wielki wpływ wywierał. Ludwik, pragnąc go mieć blisko siebie, założył pod Akwizgranem klasztor św. Korneljusza (Monasterium ad Indam, v. Indanum, St. Cornelius-Münster). Tam Benedykt † 11 Lutego, 821 roku. Uczony historyk wieków średnich Damberger (Synchron. Kirchen-u. Welt-Gesch., nota w Kritikheft do III 100), opatem klasztoru indańskiego w 817 r. mieni innego Benedykta, nie z Aniany, i tamtemu przypisuje wpływ na soborze akwizgrańskim; lecz dowodów za swoją opinją nie przytacza. Jakkolwiekby zresztą Benedykt z Aniany nie był na tym soborze, jednak nikt mu nie może odmówić zasług, jakie położył względem reformy zakonnej w wieku IX. Oprócz wydanych na wspomnionym soborze akwizgrańskim Capitula 80 pro monasteriis, a przez Benedykta z Aniany, lub za jego wpływém napisanych, zostawił jeszcze inne prace, dowodzące, z jaką znajomością rzeczy zabierał się do odnowienia pierwotnej reguły św. Benedykta z Nursji. Z tych wszystkich najwięcej znaném było: 1) Concordia Regularum (wyd. Hugo Menard, Paris 1638 4°), gdzie starannie zebrał teksty z ojców świętych i z innych reguł, zgadzające się z regułą św. Benedykta z Nursji. „Propter eos, mówi we wstępie do tego dzieła, qui eas (regulas) habentes, ignorant, quibus in locis sit earum concordia, placuit omues ex omnibus in unum coarctari sententias, quae cum Patris Benedicti concordare noscuntur regula, quatenus unus ex multis collectus existeret codex. Ita duntaxat, ut b. Benedicti praecederent, quibus sequentes caeterae necti possent. Quamobrem Concordiae regularum hic liber sortitus est nomen.“ 2) Podstawę do Concordia regularum położył nasz Benedykt w inném dziele, gdzie zebrał same reguły zakonów męzkich i żeńskich, wschodnich i zachodnich. O rzadkim tym zbiorze, który można nazwać Codex regularum, wiadomo było [145]tylko z historyków literatury kościelnej (Sigebertus Gemblac. De scriptorib. eccles. c. 62 i innych). Odkrył go dopiero kardynał Fabius Chigi (Chisius, później Papież Aleksander VII) w klasztorze św. Maksymina pod Trewirem, przepisał i dał do wydania Łukaszowi Holsteniusowi. Wyszedł ten zbiór dopiero po śmierci Holsteniusa, pod tytułem Codex regularum, quas ss. patres monachis et virginibus sanctimonialibus servandas praescripsere, collectus olim a S. Benedictio Anianensi abbate. Lucas Holstenius in tres partes digestum auctumque edidit, Romae 1661, Paris 1663 in 4°. Trzecią wreszcie pracą św. Benedykta, w tymże kierunku, był zbiór ze świętych Doktorów i Ojców Kościoła homilji, odnoszących się do zakonników. Holstenius, znalazłszy tej treści dzieło w papierach po królowej szwedzkiej Krystynie, uważając je za zbiór wspomniony świętego Benedykta, wydał przy Codex regularum, jako Appendix. 4) Zostawił jeszcze św. Benedykt z Aniany kilka traktatów teologicznych o Trójcy Świętej i z okazji sporów, wywołanych przez Feliksa Urgeli (ap. Baluzium, Miscellan. V 1—62); niektóre zaś fałszywie pod jego imię są podszyte. Żywot św. Benedykta z Aniany opisał Ardo Smaragdus (ob. Smaragdus). U Bolland. Acta SS. 11 Febr., oprócz rozprawy szczegółowej Henschen’a o świętym Benedykcie z Aniany, są i jego listy. Zobacz także Mabillona rozprawę De synodo aquisgran. deq. monasteriis Anianae subjectis, w Acta SS. Ord. S. Ben. saec. IV p. I. Nicolai, d. h. Benedict, Grunder von Aniane und Cornelimünster (Inda), Reformator des Benedictinerordens, Köln (Heberle) 1865 8° s. VIII 212. X. W. K.

1. Languadoc, prowincja Francji nad morzem Śródziemném, gdzie dziś departament Herault; dawniej wchodziła do składu hrabstwa Tuluzy. Część jej nazywała się także Gothia, albo Septimania. Maguelone v. Maguellon, miasto, leżało nad morzem.