Żywot Józefa/Krótka przedmowa

Żywot Józefa
Krótka przedmowa
Mikołaj Rej

KU NAJAŚNIEJSZEJ KSIĘŻNIE
IZABELI KRÓLEWNIE POLSKIEJ
NA TEN CZAS KRÓLOWEJ WĘGIERSKIEJ, CZESKIEJ.
KRÓTKA PRZEMOWA.

5

Właśnie mi się iście zdało a z wiela przyczyn,

Najaśniejsza a Miłościwa Królowa, ty książki W. K. M.
przypisać a przywłaszczyć, w których w nieszczęściu sta-
łość, a w przygodach cnota (która jest naslachetniejszy
klenot) jest wypisana: onego od Boga przejrzanego w sta-

10

rym zakonie Józefa, która mu się potym na wielką pocz-

ciwość i na wielką pociechę jest obróciła. Zwłaszcza, iż
też na stan W. K. M. szczęśliwych i sprzeciwnych rzeczy
wielekroć przypadło, abowiem będąc w wielikiej roskoszy
a wielikiem kochaniu w przyrodzonym polskim królestwie

15

swoim, przyszłaś potym W. K. M. w młodości swojej

w rozliczne przygody a frasunki, a wszędy zachowy
wając w wielkiej poczciwości sławną powagę stanu swego
królewskiego. Co jako onemu Józefowi jego poważne a
cnotliwe zachowanie na wielką radość a na wielką poczci-

20

wość wyszło, snadź takież pan Bóg stan W. K. M. i sławę

hojnie powyższać a rozmnażać będzie raczył, jeśli jemu
upełną wiarę chowając dufać a poruczać się będziesz. A to
toż k temu, aby W. K. M. znała życzliwe k sobie przyro-
dzone Polaki swoje a wierne poddane wszego narodu W.

25

K. M. Przy tym daj pan Bóg W. K. M. mnożył szczęśli-

wie wszego dobra rozmnożenie na długie czasy.
Nazajutrz po świętym Macieju 1545.

ARGUMENT
TO JEST POŁOŻENIE TEJ SPKAWY

30

KTÓRA SIĘ ZAMYKA W TYCH KSIĄŻKACH.

Kto chce przeczyść, wszak niewadzi,
Bo wiec ludzie barzo radzi
Z cudzych się szkód naprawują,
A co gorsze odmietują,

35

A gdzie co lepszego znają,

Przy tym radszej zostawają.
Sprawa jest tych książek małych,
Co jest napisano na nich:
Cnota z niecnotą wojuje!

40

Tym się kształtem to sprawuje:

Józef z rodu żydowskiego,
Syn Jakóba, człeka cnego,
Prze zazdrość od własnej braciej
Był przedan do ziemie cudzej.

45

Potym jego pan w Egipcie,

Znając w nim cnoty obficie,
Wielką ji był łaską przyjął,
A prawie i za syna wziął.
Będąc więźniem pana swego,

50

Przyszedł w taką łaskę jego,

Że mu się tak był przyuczył,
Iż mu wszytek dom poruczył.
On mu iście w tym stale trwał,
I wielki zysk pan z tego miał;

55

Bo przez pilne sprawy jego

Wiele mu rosło dobrego.
Czart, iż źle już o nim tuszył,
Potym panią w serce ruszył,
Aby ji zwiódł z onej cnoty,

60

A wwiódł w rozpacz przez kłopoty;

Bo to stare sidło jego,
Tym snadź ułowi każdego.
Pani go dziwnie zwodziła
Z tej stałości, co w nim była.

65

Nic go ta rzecz nie ruszyła,

Zawżdy cnota spełna była.
Potym, gdy prawie doznała,
Iż go namówić nie miała,
Pełniąc swoje przyrodzenie –

70

Bo więc uporne stworzenie.

Gdy nie może po myśli mieć,
Szuka, jakoby się pomścić –
Wnet nań gwałtu zawołała,
Panu z płaczem powiedziała,

75

Iż przez swoje uporną złość

Targnął się na jej poczciwość.
Tu wiec najdziesz sprawę jego,
I jako Bóg cnotliwego
Acz go skarze na czym mało,

80

Będzie potym za to, stało;

Bo to sowicie nagradza,
Gdy kto swej cnoty nie zdradza.
Bo potym w wielkiej zacności
Użył żywota w radości

85

Na dworze Faraonowym,

Iż był prawie panem owym,
Co wszytkim królestwem władał,
Wielkie stany w swej mocy miał.
Przeczci-ż, nie maszli co czynić,

90

A zarazem nie racz winić,

Jestlićby się co nie zdało,
Używ w tym rozumu mało;
Wszak się żaden nie urodził,
Aby wszytkim w myśl ugodził.

95

Przyjmi za dobre.

OSOBY TY SĄ KTÓRE Z SOBĄ ROZMAWIAJĄ:
JÓZEF, młodzieniec.
JAKÓB, ociec Józefów.
RACHEL, matka.

100

RUBEN, starszy brat.

JUDAS, młodszy brat.
COROBON, kupiec Izmaelita.
POTYFAR, pan, co ji był kupieł.
MAGON, hausknecht Potyfarów.

105

ZEFIRA, żona Potyfarowa.

ACHIZA, panna służebna.
CEKLARZE.
GULLOFER, więzień^[1]Potyfarów.
HANO, podczaszy.

110

ZOFAR, piekarz.

FARAON, król.

Ostatka się cztąc domyślaj.

↑ ma być: wieżny (dozorca wieży).

[1] yć: wieżny (dozorca wieży).

[1]