Strona:Zofia Przewóska-Czarnocka - Dzieje pogańskiej Litwy.pdf/10

na całym wielkim obszarze ziemi od morza Bałtyckiego do Czarnego, straszna panowała niewola.
 Nie znano jej nigdy w Polsce — z chlubą powiedzieć to możemy. W Polsce wszyscy kmiecie za dawnych czasów równi byli sobie, kobieta szanowaną była na równi z mężczyzną, bo przecie za pogańskich jeszcze czasów Wanda była panią całego narodu.
 U nas w Polsce rządzili Piastowie narodem, jak rządzi ojciec dziećmi, na Litwie Książe był srogim panem i władcą nieograniczonym, a poddani jego niewolnikami.
 Nie było na Litwie osobistej własności jak w Polsce — lud mógł korzystać z ziemi, ale jej na własność nigdy nie miał, bo Książe każdej chwili mógł ją odebrać — ziemia należała do Księcia.
 Niewola była tak straszna, że nawet córki za mąż wydać nie było wolno bez pozwolenia Księcia.
 Książe był panem życia i śmierci swych poddanych — za lada przewinieniem spadały ich głowy, a jak wielką była buta książąt, dowodzi to, że nawet posłowie ziem hołdujących Litwie, całować musieli z pokorą ziemię przed stołem, przy którym ucztował Książe.
 Zkąd w narodzie z natury łagodnym, wzięła się ta dzikość obyczajów?
 Prawdopodobnie od Tatarów przejęli ją Litwini, o których ocierali się często, wojując z Rusią, jęczącą na owe czasy w jarzmie tatarskiem.
 Od tatarskich chanów, wielkich despotów