Strona:Wprowadzenie do geopolityki.pdf/62

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

i ocenie procesów zachodzących w przestrzeni geopolitycznej. To, co może być określone jako „geopolityczne warunki” lub też jako „geopolityczne otoczenie”, oznacza, jak geopolityka przejawia się w kulturze popularnej i mass mediach. Geopolityczne otoczenie to pojęcie służące do opisu struktury komunikacji publicznej oraz recepcji kultury popularnej, poprzez które odkrywane są we współczesnym świecie problemy i zjawiska środowiska międzynarodowego. Centralny aspekt analiz związanych z tym elementem stanowi problem roli i znaczenia mass mediów i kultury popularnej dla kształtowania się obrazów świata i recepcji zjawisk geopolitycznych. Media masowe odgrywają często decydującą rolę w podtrzymywaniu kryzysów politycznych, kreowaniu tematów obecnych wśród opinii publicznej, mobilizowaniu emocji, a także we wspieraniu partykularnych skryptów interpretacyjnych, dlatego też jest to element, który nie może zostać zignorowany przez geopolitykę. Współcześnie szybkość, spektakl i symulacje wyznaczają sposoby geopolitycznej komunikacji i rozumienia świata; obrazy geopolityczne pojawiają się w kolorowych magazynach, filmach, programach telewizyjnych, kreskówkach, kształtując „mapę świata” odbiorcy. Krytyczna analiza współczesnej rzeczywistości musi odkrywać, w jaki sposób geopolityka dziś jest domeną nie tyle intelektu i namysłu, ile emocji i spektaklu telewizyjnego, które często odgrywają dominującą rolę w wytwarzaniu światowej mapy geopolitycznej. Można się tu odwołać do słynnej metafory „hiperrzeczywistości” francuskiego socjologa i filozofa Jeana Baudrillarda, który twierdził, że rzeczywistość nie istnieje, gdyż świat „wyobrażony” i kreowany przez mass media dziś ją zastępuje, i to, co realnie istnieje w ludzkich umysłach i przejawia się w ich zachowaniach, jest prawdą wykreowaną, zastępującą realność i trwalszą niż ona. „Terytorium nie poprzedza już mapy ani nie trwa dłużej niż ona. Od tej pory to mapa poprzedza terytorium (…) to ona tworzy terytorium”[1]. Wskazuje się, iż ogólna kondycja kulturowa, poprzez którą odkrywane i opisywane są problemy geopolityczne ― nasycenie informacjami, dominacja obrazu nad rozumieniem, dominacja spektaklu i skandalu nad dyskusją ― wymaga uważanej analizy; pozwoliłaby ona zrozumieć rolę kultury i mass mediów w kształtowaniu się „mapy świata” i rozpoznawaniu problemów geopolitycznych[2].

  1. J. Baudrillard, Symulakry i symulacja, Warszawa 2005, s. 6.
  2. G. O'Tuathail, Geopolitical structures and cultures: toward concptual clarity in the critical study of geopolitics, s. 81.