najlepszym gospodarzem, bardzo oszczędnym, wstrzemięźliwym człowiekiem. „Niech mu powie, odpowiedział Lepidus, że ja temu wszystkiemu nie wierzę.“
Grecy doliczają inne jeszcze rodzaje, jako to złorzeczenia, groźby, zadziwienia. Ale zdaje mi się, że i bez tych zbyt wiele sposobów żartowania wskazałem. Żarty zależące na słowach są ściśle oznaczone, i, jak pierwej powiedziałem, są po większej części chwalone, ale mniej śmiechu wzbudzają. Niezliczone są gatunki żartów pochodzących z rzeczy i z myśli, rodzajów mało. Omylając oczekiwanie słuchaczów, wyszydzając drugich śmieszności, objawiając nasze własne dowcipnie, porównywając co jest szpetne z szpetniejszem, na pół odsłaniając co myślimy, prawiąc niedorzeczności, wytykając głupstwa, śmiech wzbudzamy. Kto tedy chce dowcipnie żartować, powinien przybrać, iż tak rzekę, stosowną do tego postać, tak iżby twarz nawet z rodzajem żartu zgadzała się; im surowsza i poważniejsza będzie jego mina, jak twoja, Krassie, tym więcej, gdy co dowcipnego powie, słuchaczów rozweseli i rozśmieszy.
Ale, Antoniuszu, który powiedziałeś, że podczas mojej mowy odpoczniesz, jakby w jakiej gospodzie[1], boję się cię zatrzymać w miejscu smutnem i niezdrowem, jak bagna Pontyjskie, i myślę, że dość długo wypocząłeś, i że czas ci już ruszyć w dalszą drogę.
Przeciwnie, rzekł Antoniusz, nie tylko mile mnie przyjąłeś, ale żartować nauczyłeś i do żartowania zachęciłeś. Lękać się bowiem nie będę, żeby mnie kto za lekkomyślnego nie miał, ponieważ podałeś mi za przykład sławnych ludzi, Scypionów Afrykańskich, Maxymów, Katonów, Lepidów. Ale powiedziałem już coście słyszeć chcieli, a co wymagało większej rozwagi i dokładniejszego opowiedzenia. Reszta jest łatwiejsza, i wynika z położonych przez nas zasad.
LXXII. Kiedy się jakiej sprawy podejmę, i wszystko w myśli, o ile to być może, przebiegnę, kiedy wszystkie dowody i sposoby zjednania lub wzruszenia sędziów upatrzę i po-
- ↑ Obacz rozdział 57.
