rowanego miasta Aletrium? tak jest, M. Krassus, mąż rzadkiej powagi i roztropności, a ktemu w udzielaniu obywatelstwa zbyt oszczędny. A ty chcesz obalić dobrodziejstwo, czyli raczej wyrok i postępek Rn. Pompejusza, który nic innego nie uczynił tylko co słyszał że R. Mariusz, P. Krassus, L. Sylla, Kw. Metellus uczynili, czego miał w domu przykład, co widział że ojciec uczynił. 1 nie samemu tylko Korneliuszowi to wyświadczył: udarowa! także prawem obywatelstwa i Gadytana Asdrubala po owej wojnie Afrykańskiej, i Owiuszów z Messiny, i niektórych mieszkańców Utyki, i Fabiuszów z Saguntu; bo jeżeli ci godni są innych nagród, co podejmując trudy bronię naszej Rzeczypospolitej z własnem niebezpieczeństwem, to bez wątpienia ci są najgodniejsi naszego obywatelstwa, którzy dla dostąpienia onego narazili się na pociski nieprzyjaciół. I oby wszyscy obrońcy tego państwa mogli zewsząd wejść w poczet tutejszego obywatelstwa, a domowi nieprzyjaciele Rzeczypospolitej oby z lńego wytrąceni byli! bo nasz wielki poeta[1] nie mniej miał na myśli wszystkich wodzów jak samego tylko Anmbala, kiedy kładł mu w usta te wyrazy zachęty do żołnierzy: «Kto położy trupem nieprzyjaciela, będzie dla mnie Kartagińczykiem, kimbykolwiek był, i zkądbykolwiek pochodził.» Jakoż wszyscy wodzowie mają i mieli zawsze pochodzenie za rzecz obojętną, i dla tego przyjmowali zewsząd do obywatelstwa mężnych rycerzy, i nad gnuśność szlachty zasługę nizkiego stanu ludzi częstokroć przenosili.
XXIII. Otóż macie największych wodzów, najmędrszych i najznakomitszych ludzi tłumaczenie prawa publicznego i traktatów. Dam wam teraz tłumaczenie sędziów, którzy przewodniczyli w podobnych poszukiwaniach, dam sąd całego ludu Rzymskiego, dam szanowne zdanie senatu. Kiedy sędziowie dali do poznania i głośno oświadczyli jaki wydadzą wyrok, podług prawa Papiuszowego[2], w sprawie M. Krassa, o którego upominali się Mamertyni jako o swego spółobywatela, odstąpili ciż Mamertyni od wytoczonego w imieniu ich miasta procesu. Wielu przyjętych do obywatelstwa Rzymskiego z miast wolnych lub skonfederowanych uwolniono.
