Sztuka rymotwórcza/Treść materyi
| ←Spis treści | Sztuka rymotwórcza Treść materyi Franciszek Ksawery Dmochowski |
Do Najjaśniejszego Miłościwego Pana Stanisława Augusta...→ | |
Pieśń Pierwsza[edytuj]
Powszechne prawidła poezyi[edytuj]
Zamiar dzieła
Dar natury trzeba mieć do poezyi. Różność darów natury
Rymowanie. Zdanie o wierszach bezrymowych
Chronienie się przysady
Natura jest skarbem poety
Jak daleko zmyślenie, czyli fikcyja, zachodzić może
Utrzymanie rzeczy. Chronienie się obcych ozdób
Porządek
Zbytnie wyszczególnienie szkodliwe. Starać się trzeba, aby chroniąc się jednych błędów, nie wpadać w drugie
Jednoton naganny. Rozmaitość najmilsza
Szlachetność stylu
Harmonija wiersza. Użycie stosownych do rzeczy wyrazów
Historyja poezyi ojczystej aż do naszych czasów
Tok rymotwórski
Jasność
Wzgląd na czystość i zgodę języka. Tworzenie wyrazów
Praca w poprawie i wykształceniu dzieła
Potrzeba krytyki. Charakter pochlebnego i rozsądnego krytyka<
Pieśń Druga[edytuj]
O sielankach[edytuj]
Jaki tok przystoi sielance. Znaczniejsi sielanek pisarze. Zaleta dobrze napisanej sielanki
O elegii, po naszemu: o trenach[edytuj]
Ton elegii. Głos serca powinien ożywiać żale poety
Zimny ton w elegii nieznośny. Pisarze elegii łacińskiej
Jak wiele zależy na mocnym wydaniu czucia. Wzmianka Owidyjusza, Junga, Kochanowskiego, Kniaźnina
O odach albo pieśniach[edytuj]
Wysokość ody. Zimne pisma niewarte jej nazwiska
Różność ody. Najsławniejsi jej pisarze
O epigrammatach[edytuj]
Co w sobie mieści epigramma. Wzmianka Marcyjalisa. Czego się chronić w żartach i fraszkach
Duch epigrammatyczny szkodliwy naukom. Co czyni piękność epigrammatu
O satyrach[edytuj]
Jaki jest duch satyr
Znaczniejsi łacińscy i narodowi satyr pisarze
Czego się wystrzegać w satyrach. Styl satyry. Zdanie o satyrach Piotrowskiego
O bajkach[edytuj]
Cel bajek. Autorowie bajek
Pieśń Trzecia[edytuj]
O trajedyi[edytuj]
Jak się podoba widok dobrze wydanej natury
Jakiej mocy namiętności wyciąga trajedyja
Wyłożenie zamiaru dzieła
Oznaczenie miejsca i czasu sceny
Podobność do prawdy. Uwaga względem dzisiejszych teatrów
Nie wszystko na scenie okazywać można
Rozwiązanie trudności
Jak idzie akcyja. Uwaga względem aktorów, scen i przerwy między aktami
Historyja poezyi dramatycznej. Stan jej w Grecyi, w Rzymie. Upadek. Powstanie. Stawniejsi jej w różnych wiekach i narodach autorowie
Stan ojczystej dramatyki. Autorowie jej
Zachowanie charakterów. Rozmaitość ich. Uwaga na stan, wiek, obyczaje narodów. Odmiana charakteru
Wydanie ludzkich namiętności podług natury
Jaka jest prawdziwa chwała traicznego poety. Kto do łez naszych ma prawo
Sztuka w zadziwieniu umysłów i poruszeniu serc ludzkich. Koniec trajedyi
O epopei, czyli wierszu bohatyrskim[edytuj]
Epopeja zmyśleniem rzecz swoją ożywia
Kto był pierwszym autorem wiersza bohatyrskiego i których miał naśladowców
Jak użycie machiny nadprzyrodzonej uderza i bawi czytelnika
Jaką mieli pomoc dawni poetowie z wprowadzania swych bogów. Czy u nas to uchodzi. Jakim sposobem możemy zrobić godnego chwały bohatyra
Wprowadzenie duchów piekielnych
Co sądzić o mieszaninie religii i bajek pogańskich
Zdanie o używaniu bajki. Moc i piękność przenośni
Charakteru bohatyra upodlać nie trzeba. Wady same nie powinny być pospolite. O wielkości duszy. Zdanie o bohatyrze Tassa
Porządek w osnowie dzieła
O powieściach i opisach
Co czyni piękność dzieła
Jakie powinno być zaczęcie. Pochwała Wirgilijusza
Połączenie ozdób wszelkiego gatunku. Pochwała Homera
Wzmianka o tłumaczach autorów wiersza bohatyrskiego
O komedyi[edytuj]
Powstanie w Grecyi komedyi dawnej. Autorowie jej. Menander został twórcą komedyi nowej
Wydanie wad i słabości serca ludzkiego. Charakter łakomcy, zabobonnika, obłudnika, filuta, niestatka, rozrzutnika i poczciwego człowieka
Różność wad podług różności wieku. Charakter dziecka, młodego, dojźrzałego człowieka i starca
Wzgląd na wiek, mieszkanie i sposób życia ludzkiego
Wzgląd na genijusz narodów
Chronienie się podłych żartów
Akcyja komedyi. Czy przystoi obracać się do spektatora. Co sądzić o wprowadzeniu osób przeciwnych charakterów
Jakie biorąc materyje byłaby najpotężniejsza komedyja
Koniec komedyi
Pieśń Czwarta[edytuj]
Uwagi względem poezyi i poetów[edytuj]
Nie godzi się być miernym poetą
Połączenie daru natury z prawidłami sztuki
Co sądzić o sztuce z przykładów wyciągnionej
Kiedy natura najlepsze daje wzory sztuce
Połączenie innych umiejętności z poezyją
Jak trzeba sądzić o zdaniach ludzkich. Co rozumieć o złośliwych przyganiaczach
Lepiej mało, a dobrze pisać
Miłością chwały trzeba się zagrzewać do pracy. Niesprawiedliwość ludzka w szacowaniu talentów
Jak na wsi widok natury zapala dowcip
Sztuka w sądzeniu i czynieniu wyboru między dawnymi i późniejszymi autorami
O tłumaczeniu
O naśladowaniu
Dla wielu piękności lekkim wadom przebaczyć należy
Jakiej niemiłosierni krytycy warci nagrody
Wyprowadzenie początków poezyi. Jakie dobra przyniosła rodzajowi ludzkiemu
Złość i pismu, i autorowi krzywdę czyni. Cnota i prawda największą jest wszelkiego pisma ozdobą
Zamknięcie dzieła