Strona:Wprowadzenie do geopolityki.pdf/45

na celu polepszenie jakości badań nad środowiskiem międzynarodowym i większe wyczulenie teorii pod kątem „rozumienia”. Pozwala ona bowiem tłumaczyć zależności między strukturą społeczną a ustrojem politycznym, a także między warunkami geopolitycznymi a polityką państwa w sposób niejednowymiarowy. Nie oznacza to rezygnacji z tradycyjnych obszarów badawczych geopolityki, a zwłaszcza zaś z próby zrozumienia charakteru zachodzących zmian i próby analizy i opisu geopolitycznej struktury świata; nawiązanie do tradycji geografii humanistycznej i teorii krytycznej w znaczący sposób wzbogaca wiedzę geopolityczną o te elementy, które były pomijane lub niedostrzegane w „klasycznej” geopolityce. Nurt ten, zwany dziś powszechnie geopolityką krytyczną, nawiązując do tradycji francuskiej szkoły geografii humanistycznej, zapoczątkowanej przez prace Vidala de la Blache, przyczynił się do odrodzenia geopolityki i ponownego zainteresowania tą dyscypliną wiedzy środowisk akademickich. Jest to obecnie jeden z najciekawszych obszarów badawczych geopolityki.
 Współczesna geopolityka składa się z dwóch nurtów badawczych, z których każdy w odmienny sposób postrzega jej istotę. Pierwszy z nich to nurt neoklasyczny, nawiązujący do tradycji klasycznej myśli geopolitycznej i postrzegający geopolitykę jako podejście badawcze, zajmujące się analizą przestrzennych relacji pomiędzy państwami i zgrupowaniami krajów. Przy czym należy podkreślić, iż neoklasyczna geopolityka w porównaniu z tradycyjną przyznaje większą wagę ludzkim czynnikom, takim jak demografia, gospodarka, etologia, socjologia, antropologia itp., niż czynnikom fizycznym, których znaczenie zostało głęboko zmodyfikowane przez przemiany technologiczne. Rozpatrując potencjał geopolityczny państwa lub też analizując możliwości działania, tradycyjne czynniki analiz geopolitycznych (położenie geograficzne, surowce, klimat) rozpatruje się obok zasobów ludzkich z ich społeczno-politycznymi, moralno-psychologicznymi, kulturowymi i informacyjnymi osobliwościami. Drugi nurt to geopolityka krytyczna, która koncentruje się przede wszystkim na problemie znaczeń nadawanej przestrzeni przez różnorodne grupy w poszukiwaniu własnej tożsamości oraz w potwierdzaniu i realizacji tego, co przyjmują za własne „prawa historyczne”, nakładające się na „prawa historyczne” innych grup. Dla tego nurtu geopolityka to przede wszystkim analiza wyobrażeń przestrzennych danej grupy i sposobu ich ukształtowania.
 Powszechnie dziś uznaje się tę dwoistość geopolityki, która dzięki temu może służyć jako wielowymiarowe narzędzie do analizy struktury porządku międzynarodowego, oceny możliwości działania aktorów politycznych. Jest to obecnie podejście interdyscyplinarne, w którym zbiegają się geografia, ekonomia, demografia, technologia, siła materialna i duchowa danego społeczeństwa. Czyni to