Strona:Wprowadzenie do geopolityki.pdf/43

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

interesów przestrzennych[1]. W tym ujęciu geopolitykę postrzega się jako pewną praktykę życia społecznego służącą porządkowaniu przestrzeni poprzez dostarczenie ludziom swoistej „mapy świata” za pomocą metafor geograficznych i tworzenia tzw. kodów geopolitycznych, wytwarzanych i upowszechnianych w opinii publicznej przez polityków, ekspertów, dziennikarzy, a także mass media. Tworzenie wyobrażeń geograficznych pozwala tłumaczyć zachodzące procesy polityczne i ułatwia ich zrozumienie[2], a zarazem wytworzone przedstawienia geopolityczne wpływają bardzo podobnie jak stereotypy na rozumowanie, a tym samym na dokonywanie wyborów i zyskiwanie dla nich poparcia[3]. W tym aspekcie geopolityka zaadaptowała założenia filozofii krytycznej, zakładającej, iż główne rysy i kategorie naszego rozumienia świata zależą od czynników subiektywnych i dlatego opisując podmiot, należy pamiętać o potrzebie ukazywania subiektywnego źródła pojęć, którymi się posługujemy[4]. W tak rozumianej geopolityce podstawową kategorią badawczą stało się pojęcie „wyobrażeń przestrzennych” (representation of space).
Uwzględnienie aspektu kulturowo-psychologicznego pozwala zrozumieć, jak kształtowane są idee geopolityczne i do jakiego stopnia stanowią one obiektywne analizy rzeczywistości politycznej, a na ile są subiektywnym spojrzeniem podmiotu; to spojrzenie odzwierciedla historycznie zmienny status podmiotu w stosunkach międzynarodowych. Oznacza to, iż hipotezy geopolityczne nie są ani neutralne, ani obiektywne. Zależą od przyjętych postaw i koncepcji, które można nazwać „metapolitycznymi”, takich jak systemy wartości inspirowane oceną własnych interesów, środowiska, własne przeznaczenia. Są to w rzeczywistości scenariusze możliwego jutra i alternatywnych rozwiązań jego kształtowania zgodnie z naszymi celami, zasadami i wartościami[5].

W tym sensie geopolityka byłaby elementem ideologii czy też świadomości danego podmiotu, który pozwala zrozumieć i opisać świat zewnętrzny, dostarczając jego swoistej „mapy”. Mając na uwadze aspekt kulturowo-psychologiczny, można zauważyć, iż kształtowanie się geopolitycznych idei określone jest nie tylko przez czynniki obiektywne (położenie geograficzne, rozmiar terytorium państwa, cechy charakterystyczne terytorium, zasoby przyrodniczo-surowcowe, potencjał demograficzny, ekonomiczny i militarny), ale także przez czynniki subiektywne

  1. Kompendium wiedzy…, s. 61.
  2. Por. K. Dodds, Geopolitics. A very shot introduction, Oxford 2007, s. 4-11.
  3. C. Jean, op. cit., s. 39.
  4. Por. M. Horkheimer, Krytyka instrumentalnego rozumu, Warszawa 2007, s. 108.
  5. C. Jean, op. cit., s. 41.