Strona:Walerian Kalinka - Jenerał Dezydery Chłapowski.pdf/189

§18.

Charakterystyka Jenerała.

 Skończyłem, a jako podróżny, który wdrapał się na wysoką górę, lubi obejrzeć się po za siebie, aby jednym rzutem oka objąć całą okolicę, tak i ja, doszedłszy do mety, zanim pożegnam moich słuchaczów, chcę jeszcze raz przyjrzeć się życiu Jenerała, nie w szczegółach, ale w ogólnym jego charakterze.
 „Ense, cruce et aratro,“ mieczem, pługiem i krzyżem, te słowa należałoby wyryć na jego grobie. Żołnierz, obywatel, chrześcianin, potrójną walczył bronią, każdą władał dzielnie, a każdą z kolei służył Ojczyznie.
 Żołnierzem był naprzód i przedewszystkiem „stary wojskowy i jenerał, na którego widok, jak powiedziano, mimowolnie stawało się do frontu i opuszczało ręce po sobie.“ Wojskowość była jego najulubieńszem zajęciem, dzieła wojskowe czytał ciągle i każdą wojnę, która się za jego życia toczyła, pilnie studyował. Wojna krymska obudziła w nim żywą nadzieje. Kiedy rząd angielski zawezwał jen. Zamoyskiego do formowania polskiej dywizyi, Chłapowski odezwał się do niego, że gdy stanie na polskiej ziemi, pospieszy i on, wraz z trzema synami, pod jego komendę. Po kampanii włoskiej r. 1859, pojechał na miejsce i pola bitew oglądał. — Od dzieciństwa wychowany na koniu, w każdym gieście, w każdem poruszeniu objawiał człowieka, który nawykł do