rego już 27 lipca 1608 swym wikaryuszem generalnym na Litwie zamianował.
Spiskowi zaprzysięgli mu zemstę. Jeden z bratczyków stauropigii, ławnik wileński Jan Tupeka, napadł nań na rynku w dzień jasny 11 sierpnia 1609, gdy z Rutskim szedł do króla i ciął szablą. Widząc nacierającego, machinalnie zasłonił się Pociej trzcinową laską, więc tylko dwa palce mu odciął, trzeci zranił napastnik. Zmierzył się raz drugi, odtrącił go Rutski. Nie mogli sobie niedorzeczniej postąpić dysunici. Upadłego na ziemię, krwią zbroczonego starca zaniesiono do najbliższego domu i opatrzono rany. Wnet król z senatorami znalazł się u jego boku; Wilno całe zawrzało oburzeniem na taką zbrodnię, dysunici oczu podnieść nie śmieli, unia skropiona krwią swego metropolity nabrała wartości i ceny. Tupeka ścięty, przed śmiercią przyjął unię, nawrócił go św. Jozafat.
Dysunia skompromitowana, mimo to twardo się stawiła Pociejowi. W Słucku ani jednej cerkwi mu nie oddała, dopiero namiestnik metropolity Atanazy Harasimomicz prośbą i groźbą przełamał powoli jej upór, W Mińsku po kilku ledwo miesiącach oddała mu dwie cerkiewki; we Lwowie i Kijowie ani jednej. Rdzeń uporu stanowiły stauropigie, bractwa cerkiewne, zależne tylko od patryarchy, zatwierdzone sejmową uchwałą 1607 r. Nic nie pomogło, że król mianował Pocieja archimandrytą Ławry peczerskiej w Kijowie — rozpierał się w niej z ramienia patryarchy Borecki; unici zaledwie jakiś monasterek, i to na usilne nalegania króla, tam otrzymali.
Kajdanami u nóg był dla metropolity, jak dla wszystkich biskupów Rusi, brak wykształconego kleru, pochodzący z braku szkół i seminaryów, odpowiedniego dla kleru utrzymania; wszystka nadzieja w Bazylianach, których reforma dopiero co się rozpoczęła. Więc sam metropolita wizytował dyecezyę, prawił kazania, których sto kilkadziesiąt napisał, za koadjutora z prawem następstwa przybrał sobie 1611 r. Rutskiego, i do ostatniego tchu życia (13 lipca 1613) pracował nad dziełem unii zbożnie[1].
- ↑ Likowski. Unia brzeska 271—291.
