mogli Jezuici, spowiednicy króla; były to wady natury, które zwalczać rzecz równie delikatna jak trudna, bo zazwyczaj do wad tego rodzaju rzadko się kto przyznaje, dziwi się gdy mu je wytykają, żąda pobłażania, boć to wady nie winy.
Jak w rozdawnictwie wakancyi Klemens VIII, tak w dźwiganiu sprawy katolickiej Sykst V przez legata Hannibala, episkopat zaś polski na synodzie prowincyonalnym piotrkowskim z początkiem paźdz. 1589 r. wytknęli Zygmuntowi drogę postępowania. Zwołał ten synod prymas Karnkowski głównie dla uchwalenia podwójnej donatywy duchowieństwa na grożącą wojnę turecką i usunięcia sporów między duchowieństwem a szlachtą o dziesięciny, ale roztrząsano i inne ważne sprawy Kościoła. Dwaj teologowie Jezuici przemawiali na pierwszej i drugiej sesyi: o przyczynach herezyi i sposobach jej wytępienia O. Wawrzyniec Artur, o obowiązkach duszpasterzy O. Antoni Arias. i wzięli czynny udział w ułożeniu życzeń kleru (desiderata Cleri), które synod przedłożył królowi[1]. Zmierzały one do rewindykacyi kościołów z rąk heretyków i poskromienia tychże, do polepszenia materyalnej doli uszczuplonego bardzo w swych dochodach kleru przez heretyckich panów i stacye wojsk zaciężnych i do powolnego przywrócenia jurysdykcyi duchownej, za Zygmunta Augusta mocno nadwyrężonej[2]. Spełnienie tych słusznych życzeń należało do obowiązku kato-
- ↑ Constitutiones et decreta condita in provinciali Synodo Gnesnensi. A. D. 1589. Pragae 1590. In 4-to pag. 125.
Wielewicki I, 130. - ↑ Synod prosi: 1° o rewindykowanie wielu kościołów, dóbr i sreber kościelnych z uzurpatorskich rąk panów heretyckich.
2° o poskromienie Arianów, zamknięcie szkół heretyckich zakaz zjazdów i sejmików dyssydenckich i rozszerzania książek heretyckich.
3° Od wielu lat wiszące sprawy kościelne w trybunale aby król na sejmie rozsądził.
4° Jurysdykcyę duchowną aby przywrócił, poskromił magistraty i starostów, którzy ją sobie przywłaszczają.
5° Osobny sąd kryminalny ma być ustanowiony za krzywdy, gwałty, zabójstwa, popełnione na duchownych.
6° Aby król zmusił starostów do płacenia dziesięcin z królewszczyzn i dochodów kościołom należnych
