Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 1.djvu/141

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

roku każe wykładać loikę i matematykę, na drugim fizykę i kosmologię, na trzecim metafizykę, psychologię i etykę. Circuli odbywają się trzy lub cztery razy w tydzień, dysputy publiczne raz w miesiąc, uroczyste, wobec gości, kilka razy do roku, egzamina ścisłe z końcem każdego roku.
W wykładach matematyki zostawia Ratio profesorowi szerokie pole dowolności. Elementarne jej zasady wyłoży według Euklidesa, a potem coś z geografii i geometryi sferycznej „albo z tego co chętnie zazwyczaj słuchają“.
Raz w miesiąc repetitorium, raz na dwa miesiące odbyć się ma „wobec wielkiego zebrania filozofów i teologów popis, sławny jaki problemat matematyczny rozwiązujący[1]“.
Kursa teologiczne były podwójne: wielkie czteroletnie, małe dwu lub trzy letnie. Te ostatnie dla parafialnego kleru i mniej uzdolnionych uczniów, i w ogóle dla tych, którzy trzech ścisłych egzaminów z filozofii nie złożyli dobrze. Dogmatyka w skróceniu i teologia moralna składały się na ten kurs mniejszy. Dogmatyka obszerna w całej swej rozciągłości i szczegółowości, teologia moralna, wykład pisma św. nauka języka hebrajskiego, czasami chaldejskiego, od XVIII. wieku prawo kanoniczne oto przedmioty, zapełniające kurs wielki teologiczny. Św. Tomasz z Akwinu był tu wyrocznią dla profesorów i uczniów dogmatyki[2]. Trzy lub cztery razy w tydzień circuli, co miesiąc dysputa publiczna: egzamina ścisłe tylko z dogmatyki i teologii moralnej co roku.
Zazwyczaj na dysputy a zawsze na t. z. actus publicus czyli publiczne rigorosum z całej teologii dogmatycznej i z całej filozofii, zapraszano dostojnych gości z różnych zakonów i wszelkich stanów, rozsyłając im drukowane tezy, przeznaczone na dysputę.

    studiorum czyniło to samo. Każe wykładać na Iszym roku jego logikę ὄργανον. Za podręcznik służyły komentarze: OO. Toletus, Fonseca, Conimbricenses, Suarez, Rubio. Na 2gim roku ośm ksiąg fizyki, cztery księgi o ciałach niebieskich, pierwsza księga o rodzaju i niszczeniu — ϰαὶ φϑυρῦς i meteorologia. Na 3cim roku, druga księga o rodzaju i niszczeniu, trzy księgi o duszy, czternaście ksiąg metafizyki χῶν μετὰ τὰ φυσιϰὰ, i dziesięć ksiąg etyki.

  1. Reg. Prof. phil. 9—11, 16, 17. Reg. Prof. math. 1 3.
  2. Historia kościelna nie była osobnym przedmiotem. Dopiero kongregacya gen. XXIII. dekr. 16 r. 1883. i kongreg. XXIV. dekr.