Przejdź do zawartości

Strona:Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności - 1887 - Tom 19.djvu/009

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

obowiązków pobiérali niewiadomo; Jirecek podaje tylko, że w nagrodę wolno im było trzymać po kraju karczmy.
Z określonéj tu kompetencyi widać, że urząd poprawców musiał być bardzo pożytecznym i przyczyniał się znacznie do utrzymania porządku publicznego w Czechach i na Morawie. Nadto urząd ten jako od króla bezpośrednio zawisły był doskonałem i skutecznem narzędziem przeciwko malkontentom niezadowolonym z rządu lub z istniejącego stanu rzeczy w kraju. Dla tego téż miano w Czechach poprawców w wielkiem poważaniu, a Jirecek cytuje na dowód tego słowa niejakiego Czcibora z Cimburka, który ubolewając nad ich zniesieniem mówi, że gdy istnieli, i sądy miały mniéj do czynienia, i ludzie się prędzéj godzili, i łatwiéj było o sprawiedliwość.

Na analogiją stosunków czeskich z polskimi niejednokrotnie już nasi historycy zwracali uwagę. I bardzo słusznie, analogija ta da się do pewnego stopnia wykazać, jakkolwiek z drugiéj strony trzeba przyznać, że Czechy w średnich wiekach prawie na każdym kroku o kilkadziesiąt lat nas wyprzedzały. Gdy Ottokar II przywrócił ład w kraju, gdy już walki w Czechach dawno przebrzmiały, u nas właśnie na dobre toczyły się ciągłe waśnie między książętami dzielnicowymi, których to waśni jedynym owocem było spustoszenie i zubożenie kraju. Te ustawiczne wojny, a nadto jeszcze i napady nieprzyjaciół z zewnątrz, jak np. Tatarów, pociągnęły za sobą nadto jeszcze inne nie mniéj smutne następstwa. Odciągając bowiem znaczną część łudzi wolnych a mniéj zamożnych od pracy, rozpraszając ludność wieśniaczą i pozbawiając tysiące rodzin całego mienia, stworzyć musiały klasę ludności, która podczas wojny żyła jedynie z łupów

    Majestas Carolina. (Jirecek Codex Iuris Boh. II. 2.) w ten sposób: „Se in timore Dei et ad honorem et gloriam regie maiestatis Bohemie statumque pacificum et tranquillum devotorum fidelium dicti regni, in decreto sibi officio fideliter cuicunque absque personarum acceptatione ministrare iusticie complementum”.