Strona:Paweł Władysław Fabisz-Wiadomość o szkólności katolickiéj w dekanacie koźmińskim.djvu/12

zakwesyonować, przypisując sobie wyłącznie prawo do szkółek ludowych. I w Polsce nastały odrębne władze szkólne pod tytułem: Komisya edukacyjna od r. 1775, Najwyższa Izba edukacyjna od r. 1807, Dyrekcja edukacyi publicznéj pod przewodnictwem Stanisława hr. Potockiego od r. 1812, Władza dyrekcyi wychowania od r. 1821 wraz z Towarzystwem elementarnem i Kuratorya insytutów naukowych od r. 1823, od r. 1833 Dyrekcya prezydialna w komisyi rządowéj spraw wewnętrznych i duchownych, wreszcie Rada wychowania publicznego z inspektorami szkół obwodowych. Jednem słowem rząd w Kongresówce usunął szkoły zpod wpływu duchowieństwa, oddawszy je pod zarząd osób świeckich. W Galicyi szkoły obwodowe, trywialne, parafialne, filialne, ludowe zostają pod dozorem władz szkólnych złożonych z osób duchownych i świeckich. Rząd Księstwa Warszawskiego wydał pod d. 12 stycznia 1808 ustawę z §§ 35 dotyczącą szkół elementarnych miejskich i wiejskich, podpisaną przez senatora wojewodę prezesa Izby edukacyjnéj Stanisława hr. Potockiego, któréj § 7 brzmi: „Opieka i dozór nad szkołą towarzystwa należeć będzie do Rady tegoż towarzystwa, pod imieniem Dozoru szkólnego złożony 1) z dziedzica lub jego zastępcy 2) z plebana parafii 3) z pastora ewangelickiego, gdzie jest 4) z burmistrza lub wojta i 5) z jednego lub dwóch miejscowych gospodarzy.“ Tę zasadę przejął Rząd pruski w prawie krajowem części II. tytule 12 §§ 1 — 53 z modyfikacyą, że wedle nowszego ustawodawstwa szkólnego Inspektorem szkół miejscowych może być albo pleban albo osoba świecka. Z tego powodu bardzo wielu duchownym odjęto inspekcyą.
 Urząd nauczycielski powierzano dawniéj duchownym n. p. w najstarożytniejszéj Smogorzewskiéj szkole uczył scholastyk Jan: w 12. wieku słynęła polska szkoła św. Ottona, apostoła pomorskiego, późniejszego biskupa bamberskiego: w szkółkach klasztornych uczyli zakonnicy lub zakonnice. W szkółkach katedralnych pouczali klerycy