— Jak zwie się twoja wieś?
— Libja, odpowiedział wieśniak.
Hannibal drgnął, ale długo nie mógł rozmyślać. Rozległ się tętent: to pogoń go ściga! Teraz nowa troska, — uniknąć niewoli: wszystko przewidujący Hannibal nosił przy sobie pęcherzyk z trucizną. Teraz, wobec zbliżania się pościgu, przypomniał sobie o nim.
I jednego i tego samego roku piarg nadbrzeżny dwóch odległych od siebie mórz pokrył popioły obu przeciwników, którzy niegdyś starli się pod Zamą. Rok ów był rokiem tysiącznym od zburzenia Troi.
Już pobieżnie wspomnieliśmy wyżej, że według nader poważnych dochodzeń chronologicznych Eratostenesa, uczonego z III wieku, zburzenie Troi nastąpiło w 1183 roku. Z drugiej strony oddawna ustaliła się wiara w Rzymie, że jego podwaliny założył zbiegły ze zburzonej Troi Eneasz. Coprawda czas obu tych zdarzeń jest różny i to nawet bardzo: przecież Rzym według podań miejscowych był założony, jeśli już nie koniecznie w 753r., jak ustalono później, to w każdym razie koło tego czasu. Lecz kiedy tę niezgodność spostrzeżono, usunięto ją przez przypuszczenie, że Eneasz był jedynie pobocznym założycielem Rzymu, że pomiędzy nim a Romulusem żył długi szereg królów albańskich. Ale nikt nie wątpił, że Troja była prawdziwą metropolją Rzymu: kiedy rzymscy wodzowie lub posłowie przechodzili obok sławnego wzgórza, na którem teraz stało skromne miasteczko Nowy Iljon, nigdy nie pominęli sposobności, by tam wstąpić i zlożyć ofiarę Atenie Iljońskiej. Okoliczność ta wzmocniła także, jak już mówiliśmy, przyjaźń Rzymu z Pergamem, w granicach którego leżał Nowy Iljon.
1 oto zbliżało się tysiąclecie upadku owej metropolji Rzymu. Tysiąc lat — to znaczy dziesięć wieków, a przecież wiek to największa możliwa długość życia ludz-
