teologia pojmuje coraz bardziej, że chrześcijaństwo musi być zrozumianem zapomocą współczesnej greckości. Dlatego Homer dobry jest na początek, a dyalekt attycki nie może być podstawowym. Sofokles nie powinien wypierać Eurypidesa, z Platona zaś Apologia i Kryton nie wystarczają; potrzeba nadto czytać z uczniami Fedona, Gorgiasa lub pierwszą księgę Państwa.
Platon w greckiem, Goethe w niemieckiem, (św.) Paweł w nauce religii (uczniowie mają go czytać w oryginale greckim), uzbroją młodzież przeciw najgorszym truciznom teraźniejszości. W czytance, którą ma Wilamowitz ułożyć, wymowa i poezya jak najmniej zostaną uwzględnione[1]. Zadaniem zreformowanej w duchu Wilamowitza nauki greczyzny będzie obudzić zmysł historyczny, który pojmuje życie człowieka jako twór organiczny, kulturę nie jako coś gotowego, lecz jako płód rozwojowy (als etwas nicht Gemachtes, sondern Gewachsenes). Przez to uczniowie dojdą do zrozumienia wiecznych a prostych form, przenikających pomimo wielokształtnych pojawów świat przyrody i ducha. Stworzy się zatem nie uczonych i nie estetów, lecz filozofów podług miary Platona z wiecznem poczuciem wolności w duszy, nie odwróconych od świata i nie poddanych jemu, lecz panujących nad nim.
W konferencyjnej debacie miał Wilamowitz sposobność do ponownego wypowiedzenia i określenia swoich przekonań. Mimo że sam poświęca swoją pracę i życie szczególnie starszej poezyi greckiej, przecież wyznaje, że owe czasy w greckiej historyi ustąpić muszą przed Alexandrem Wielkim, założycielem kultury, z której powstało chrześcijaństwo i organizacya państwa Augustowego. Mommsen wykazał, że Augustowska monarchia nie jest wcale specyalnie łacińskim tworem, lecz jest to dwujęzyczne mocarstwo, z którego nietylko chrześcijaństwo urosło, lecz także średniowieczna i nowoczesna kultura. Ta mięszanina kulturalna rzymskiego cesarstwa tworzy wspólną i jednolitą podstawę wszelkich narodowości (Verhandl., str. 90 i nast.).
Poparł w tej mierze zdanie Wilamowitza również profesor wszechnicy berlińskiej i Dr. teologii Harnack, który w cesarstwie rzymskiem i pierwszych czterech stuleciach naszej ery upatrzył
- ↑ Wyszła już po napisaniu powyższych słów u Weidmanna w Berlinie p. t.: Griechisches Lesebuch. I. Text. 2 Bde. II. Erläuterungen. 2 Bde. 1902.
