czyli urojoną, postać złotą, ale nie może być jednocześnie rzeczywistem żelazem i rzeczywistem złotem. Aby mu nadać cenę, wystarczy przyrównać doń złoto urojone; musi zaś ustąpić złotu miejsca, jeśli ma swemu właścicielowi służyć jako ogólny równoważnik. Gdyby właściciel żelaza przystąpił do właściciela jakiegoś przedmiotu zbytkownego, proponując mu zamianę i wykazując się ceną żelaza, która jest formą pieniężną, ten odpowiedziałby mu tak, jak św. Piotr w niebie Dantemu, który mu recytował artykuły wiary:
„Assai bene é trascorsa
D’esta moneta già la lega e’l peso
Ma dimmi se tu l’hai nella tua borsa“
(La Divina Commedia, III, 24, 83-5)[1][2].
Forma ceny oznacza, że towary można zbyć za pieniądze i że nie można ich zbyć inaczej. Z drugiej strony złoto tylko dlatego funkcjonuje jako idealny miernik wartości, że już w procesie wymiany obiega jako towar-pieniądz. W idealnym mierniku wartości czai się więc pieniądz brzęczący.
Widzieliśmy, że przebieg wymiany towarów zawiera w sobie sprzeczne i wzajemnie się wykluczające stosunki. Rozwój tego procesu, który wyprowadza najaw dwojaki charakter towaru, jako wartości użytkowej i wartości wymiennej, oraz powoduje podział towarów na towary zwykłe i towar-pieniądz, nie obala tych przeciwieństw, lecz stwarza formę, w której mogą się przejawiać. Jest to ogólny tryb rozwiązywania prawdziwych przeciwieństw. Jest i w tem, naprzykład przeciwieństwo że pewne ciało wciąż spada na inne i wciąż odeń ucieka. Elipsa jest jedną z form ruchu, w której przeciwieństwo się urzeczywistnia i jednocześnie rozwiązuje[3].
- ↑ Dobrze ci poszło z pieniądza tego próbą oraz wagą; ale powiedzno, czy go istotnie masz w swej kiesie. Tł.
- ↑
Assai bene è trascorsa... — fragment Boskiej Komedii Dantego; w przekładzie Edwarda Porębowicza brzmi on:
»Już się zbadało do znaku,
Jakiej twój kruszec próby i ciężkości.
Lecz powiedz: Masz-li tę monetę w saku?«. - ↑ Marks ma na myśli ruch ciała przyciąganego według prawa Newtona (odwrotnych kwadratów odległości). Np. planety, biegnącej po eli-
