Strona:PL Jan Łoś - Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju.djvu/16

Horulas lucem stringis
labies pruina congelante
morulas noctis curtas
abies borea sonante,
spirante rosarum...

 Przez szczególne rozłożenie rymów, a jednocześnie przez jednostajny układ różnorytmicznych wierszy tworzą się w średniowieczu zwrotki, naśladowane potem w poezji nowożytnych literatur, gdzie zczasem brano też za wzór nie mniej od średniowiecznych urozmaicone zwrotki klasycznej łaciny, zwłaszcza Horacjusza. Wogóle poezja nowoczesna w zakresie techniki wersyfikacyjnej, jakkolwiek rozwijała się bezpośrednio lub pośrednio najpierwej na wzorach łacińskich średniowiecznych, jednak wszędzie wytworzyła pewne różnice indywidualno-narodowe.
 System niemiecki ^[1]) jakkolwiek nie uwzględnia różnic iloczasowych jako materjału do budowy wiersza. jednak w pewnym stopniu zbliża się do systemu metrycznego przez to, że w nim dobitnie uwydatnia się różnica między momentami głośniejszemi a mniej głośnemi, t. j. między zgłoskami akcentowanemi a bezakcentowemi, wskutek czego t. zw. stopy wierszowe uwydatniają się dość mocno, nawet z pewnem pogwałceniem odgraniczania od siebie wyrazów, co właśnie stale zachodzi w metrycznych wierszach klasycznych greckich lub łacińskich. Natomiast w wierszach niemieckich przyciski wierszowe muszą być zgodne z wyrazowemi. Nie równa liczba zgłosek w wierszach podobnych, ale równa liczba przycisków uwydatnia się najsilniej i czyni wiersze do siebie podobnemi w poezji niemieckiej.

 Wiersze francuskie różnią się zasadą swej budowy od niemieckich: zgodnie z zasadami wersyfikacji średniowieczno-łacińskiej wiersze dłuższe ponad 8 lub 9 zgłosek dzielą się średniówką na dwie części czyli człony (nie na więcej członów. gdyż niema wierszy. liczących ponad 12, a już najbardziej wyjątkowo ponad 16 zgłosek). Następnie w wierszach bezśredniówkowych musi być stałe umiejscowienie jednego, a w średniówkowych - dwu akcentów: w końcu wiersza i bezpośrednio przed średniówką. Średniówka wypada normalnie z końcem wyrazu, akcenty wierszowe muszą być zgodne z wy-

1. J. Minor »«Neuhochdeutsche Metrik«, II wydanie, Strassburg 1902.