Strona:PL Herodot - Dzieje.djvu/137

uwolnienie z więzów, co skoro nastąpiło i zawładnął rękoma, równochwilowo życie sobie odjął. Taki był jego koniec. Tomyris tymczasem, gdy Cyrus nie usłuchał jéj rady, zebrawszy całą swoją potęgę, bitwę mu wydała. Sądzę, iż walka ta ze wszystkich, które staczały ludy barbarzyńskie, musiała być najzaciętszą i dowiaduję się, iż tak było istotnie. Najprzód bowiem opowiadają, iż stojąc oba wojska w oddaleniu strzelały do siebie z łuków, gdy zaś wypotrzebowano strzały, rzuciły się na siebie z oszczepami i nożami. Długi czas potykali się i żadna strona niechciała ustąpić; aż nareszcie przeważyli Massagetowie. Tutaj większa część wojska perskiego poległa na placu i sam Cyrus zginął, panowawszy w ogóle lat dwadzieścia i ośm. Tomyris zaś napełniwszy krwią worek skórzanny i wyszukawszy pomiędzy poległymi Persami ciało Cyrusa, wrzuciła głowę jego w tenże worek; brocząc ją w posoce, wyrzekła te słowa: „ty mnie żyjącą i pokonywającą ciebie w bitwie zgubiłeś, straciwszy mi syna mego podstępem; a ja ciebie jako ci z groźbą przyrzekłam, krwią teraz nasycę.“ Gdy wiele jest powieści o zgonie Cyrusa, położyłem tutaj najwięcéj przekonywającą.
 Massagetowie noszą ubiór podobny jak Skythowie i takiż żywot prowadzą, walczą na koniach i pieszo (obojga się bowiem trzymają), są łucznikami i kopijnikami, mają w zwyczaju nosić siekiery obosieczne (sagaridy). Złota i miedzi do wszystkiego używają. Na oszczepy, sajdaki i sargarydy tylko miedź biorą, do przyozdobienia głowy, (przepaski), pasa, podramienników, używają złota. Tak samo co do przyboru konia, piersi mu miedziannemi opasują pancerzami, cugle zaś, wędzidła, munsztuki robią ze złota. Żelaza ani srebra nie używają, bo go nie mają w swoim kraju, natomiast złota i miedzi jest tam wielka obfitość. Ustawy ich są takie. Żonę każdy pojmuje, lecz używają ich spólnie. Co bowiem powiadają Grecy o Skythach, to nie oni lecz Massagetowie czynią; to jest, któréj zapragnie niewiasty mąż Massageta, z tą, zawiesiwszy na wozie kołczan, bez obawy się połącza. Kresu życia żadnego nie naznaczają; skoro kto