848. Odjęcie władz umysłowych w skutek pijaństwa czy może usprawiedliwiać czyny naganne?
„Nie; pijak bowiem dobrowolnie pozbawia się swych władz umysłowych, by tem lepiej nasycić swe bydlęce namiętności; zamiast jednego, popełnia dwa błędy.“
849. U dzikiego, która zdolność jest panująca: instynkt czy wolna wola?
„Instynkt; wszakże to nie przeszkadza im działać z zupełną swobodą w niektórych wypadkach, tylko podobnie dziecku, zastosowuje on tę swobodę od swych potrzeb, które rozwijają się w miarę rozwoju jego umysłu; w skutek czego ty, co jesteś więcej oświeconym od dzikiego, będziesz musiał więcej odpowiadać od niego.“
850. Nasze położenie towarzyskie czy nie jest przyczyną przeszkadzającą zupełnemu wyzwoleniu się naszych czynów?
„Świat niezawodnie ma swe wymogi; Bóg jest sprawiedliwy; uwzględnia On wszystko, lecz pozostawia wam odpowiedzialność za słabe usilności, jakich dokładaliście dla zwalczenia przeszkód.“
851. Czy istnieje jaki fatalizm w wypadkach życia, w znaczeniu jakie pospolicie temu słowu przypisują, t. j. czy istotnie wszystkie wypadki naszego życia są naprzód układane, a w tym razie, co się staje z naszą wolną wolą?
„Fatalizm zawiera się w tem tylko, że Duch obiera sam sobie przed wcieleniem się rodzaje prób, jakie zamierza przebyć; wybierając je, wyznacza sobie tem samem pewien rodzaj losu który jest prostym wynikiem stanowiska, na jakiem się znajduje; mówię tutaj o próbach fizycznych, ponieważ to co się tyczy prób moralnych i pokus, Duch posiadając swą wolną wolę w nachylaniu się ku dobremu albo ku złemu, jest zawsze panem ustąpić lub oprzeć się takowym. Widząc go upadającym, Duch dobry może pośpieszyć na pomoc, ale w każdym razie nie może zapanować nad nim do tego stopnia, aby zagłuszył
