Strona:O ziemi i czlowicku;dziesiec odezytow. (IA oziemiiczlowicku00nale).pdf/12

pręt żelazny zaopatrzony krążkiem; kroplę oliwy umieszcza się tak, by środek jej schodził się ze środkiem tego krążka płaskiego. Skoro więc za pośrednictwem korby kula oliwy wprawiona zostanie w obrót, najpierw powolny, wskutek wzbudzonej stąd siły odśrodkowej spłaszcza się u swych biegunów i nabrzmiewa na równiku, co nam mimochodem posłużyć może do wyjaśnienia podbiegunowego spłaszczenia ziemi, które właśnie jako następstwo obrotu jej osiowego pojmujemy. Gdy obrót staje się szybszym, spłaszczenie się wzmaga, a przy pewnej prędkości kulka wydrąża się z góry i z dołu w kierunku osi, rozpościera się poziomo, aż wreszcie opuszcza krążek i przeobraża się w wirujący dalej pierścień. (Fig. 1.). Przy zachowaniu pewnych ostrożności osiągnąć można oddzielenie się warstwy tylko oliwy, gdy część jej wewnętrzna pozostaje przyczepiona do krążka w postaci kulistej, albo raczej sferoidalnej, spłaszczonej; a w ten sposób w drobnych wymiarach doświadczenia, pierścienie hipnotyczne Laplace'a zyskują urzeczywistnienie”. Innymi słowy doświadczenie to potwierdza hypotezę Laplace'a o powstaniu ziemi, o czym w dalszym ciągu naszego wykładu jeszcze pomówimy.
 Do dzisiejszego dnia dochowały się w mowie naszej wyrażenia: „Słońce wschodzi”, lub „Słońce zachodzi”. Jest to dowód naszego złego nałogu, bo dziś wiemy, że różne położenie słońca w stosunku do Ziemi, jest następstwem obiegu ziemi dookoła słońca, które także wykonuje swoją wędrówkę. Tu też wspomnieć należy o t. zw. zaćmieniach słońca, lub księżyca. “Cudy” te dzieją się w prosty sposób. Gdy księżyc, w czasie swej podróży naokoło Ziemi, stanie między słońcem a Ziemią, zaćmi czyli zasłoni częściowo słońce. Jeżeli zaś księżyc dostanie się w przestrzeń cienia Ziemi — mamy zaćmienie księżyca. (Fig. 2.).
 Ziemia wirując naokoło słońca, zwraca się ku niemu swoją osią (osią, nazywamy linję, która przechodzi przez środek kuli, a punkty jej na powierzchni — biegunami) lub odchyla się albo też znajduje się w położeniu obojęt-