Strona:M. Skłodowska-Curie - Promieniotwórczość.djvu/33

 W niektórych elektroskopach ruchomym organem jest zamiast listka bardzo cienka nić przewodząca; w takim elektroskopie używa się bądź jednej nitki, odpychanej od nieruchomego pręta, bądź leż układu dwóch nitek połączonych końcami i odpychających się wzajemnie. Elektrometrem nitkowym nazywamy przyrząd, w którym nitka jest rozpięta między dwiema blaszkami posiadającymi potencjały jednakowe, lecz znaków przeciwnych (np. ± 100 wolt.); nitka wychyla się w kierunku jednej z tych pły­tek, zależnie od znaku ładunku, jaki otrzy­muje.
 Elektrometr kwadrantowy. — Naj­częściej jest używany elektrometr typu kwadrantowego przystosowany do mierzenia słabych prądów. Przyrząd ten musi być po­łączony z komorą jonizacyjną. Rys. 8 przed­stawia schemat najprostszego urządzenia doświadczalnego.

 Jeżeli klucz F jest zamknięty, między kwadrantami nie ma różnicy potencjałów, natomiast pomiędzy płytkami A i B po­wstaje napięcie w przybliżeniu równe róż­nicy potencjałów między biegunami ba­terii C. Jeżeli powietrze między płytkami staje się przewodnikiem, powstaje prąd płynący od A do B. Po otworzeniu klucza F, prąd ten ładuje układ izolowany i zmienia jego potencjał, powodując stopniowe od­chylanie się igły. W określonych warun­kach prędkość tego ruchu jest proporcjo­nalna do natężenia prądu i może służyć jako jego miara.

 Elementarna teoria elektrometru pou­cza, że w przypadku gdy między kwa­drantami istnieje stała różnica potencja­łów ν mała wobec potencjału igły V, igła otrzymuje stałe odchylenie α = kν, gdzie k oznacza czułość napięciową; wielkość ta jest w pewnych granicach proporcjonalna do potencjału V igły i zmienia się poza tym w stosunku odwrotnym do momentu kierującego, wynikającego ze skręcenia nitki zawieszenia. Można łatwo osiągnąć czułość, której odpowiada odchyle­nie o 1 metr na 1 wolt, na skali umieszczonej w odległości jednego metra od zwierciadła.

 Czułość ładunkowa s, określona wzorem α = sq, gdzie q jest to ła­dunek udzielony izolowanym kwadrantom, nie jest proporcjonalna do k. Przypuśćmy, że igła naładowana dodatnio (V >0) skręca się o kąt α w kierunku kwadrantów uziemionych; na kwadrantach izolowanych oswobadza się wówczas ilość elektryczności ujemnej proporcjonalna do α i do potencjału igły, np. A α V: wyraz ten należy uwzględnić w obliczaniu tencjału­

Rys. 8. O — ruchoma igła elektrometru zawieszona na cienkiej wstążce metalowej pomiędzy dwiema parami kwadrantów, P i P’, Q i Q’. A i B — płytki komory jonizacyjnej. Płytka A jest połączona z jedną z par kwadrantów QQ’. Płytka B jest połączona z jednym z biegunów baterii C, której drugi biegun jest uziemiony. Para kwadran­tów PP’ podobnie jak osłona przyrządu jest uziemiona. Igła O jest połączona z jednym z bie­gunów baterii D której drugi biegun jest uziemiony. Kwadranty QQ’ oraz płytka A tworzą układ który może być bądź od­ izolowany. bądź połączony z zie­mią za pomocą klucza F. Igła jest zaopatrzona w zwierciadełko którego odchylenia są obserwo­wane na podzielonej skali. Skan zawiera grafikę.