do wymarzonych ideałów „wolności, równości i szczęścia wszystkich“. Źródłem powstania tej alegorji jest bezsprzecznie krwawa rewolucja bolszewicka. W „Buncie“ zawarł Reymont namiętny protest przeciw spychaniu ludzkości do stanu zwierzęcego bytowania, do tworzenia zbiorowości, nie poddanej żadnym wyższym celom, zasklepionej w egoistycznem używaniu dóbr ziemskich, w skrajnym, barbarzyńskim, ateistycznym materjalizmie. W zbiorowości, której piewcą był zawsze Reymont, widział on ideał zorganizowanej pracy, opartej na dążeniu do osiągnięcia najwznioślejszych zasad religijnych i etycznych. Stworzony przez rewolucję bolszewicką ustrój sowiecki wydał się Reymontowi powrotem do natury, do zupełnego upadku wszystkich moralnych zasad, stanowiących ideał zorganizowanej pracy ludzkiej. Stąd za przenośnię użył świata zwierzęcego, chcąc tem samem uwydatnić i podkreślić jego podobieństwo, jako surowego, brutalnego i bezkrytycznego elementu, do współczesnej ludzkości. Jest też w alegorji Reymonta gorzka ironja, nietylko w zobrazowaniu tego „owczego pędu“ omamionej rewolucyjnemi hasłami ludzkości, biegnącej naoślep do utopijnej krainy szczęścia, ale także w symbolicznej postaci goryla, mającego zastąpić jej ideał Boga[1].
Alegorja Reymonta jest więc przeciwstawieniem się współczesnym dążeniom ludzkości, propagowanym przez bolszewizm, i wynika z głębokiego przemyślenia ideologji ludzkiej zbiorowości, partej tęsknotą do rewolucji w imię ogólno-społecznych haseł i wracających do rzeczywistości twórczego współżycia na gruncie zorganizowanej pracy i twardych, nieugiętych zasad etycznych uspołecznionej gromady.
- ↑ Jest to niejako aluzja do naukowej teorji Darwina, wynoszonej do wyżyn kultu religijnego.
