Strona:Karol du Prel - Spirytyzm (1908).djvu/103

tę zaletę, że gdyby było prawdziwe, to filozofja nieświadomości utrzymałaby się nawet wobec odlewów. Dostateczny powód do egzystencji teorji.
 7. Spirytyści przypisują, szczególną wagę sprawozdaniom Crookesa, który w ciągu czterech lat dokonywał doświadczeń z młodą dziewczyną w swoim laboratorjum, rozporządzając wszystkiemi pomocniczemi środkami naukowemi. Sprawozdania te znaleźć można w pierwszych rocznikach, studjów psychicznych: muszę poprzestać wszakże na przypomnieniu, że Crookesowi udało się otrzymać fotografje medjum i postaci na jednej kliszy, i że raz postać w ciągu dwuch godzin przebywała po za gabinetem i porozumiewała się z obecnymi, podczas gdy Crookes sprawdzał w tym czasie, że medjum leży w gabinecie i śpi.
 Cóż mówi Hartmann o tych posiedzeniach, które obchodzi on ostrożnie już w pierwszej swojej pracy? Nic ponad to, że Crookes został zupełnie wyprowadzonym w pole przez swoje medjum i że entuzjazm pozbawił go całkowicie właściwych mu zdolności krytycznych.
 To, że Hartmann nie widział nigdy „du-