pierwszych statutów znosimy i w niwecz obracamy, prócz rządów i obchodów kościelnych“[1].
Pomimo tych wszystkich zabiegów i uchwał sejmowych, istniały dalej bractwa rzemieślnicze, bo były na czasie, a królowie z dynastyi Wazów stawali w obronie instytucyi cechowej, której zakres działalności ścieśnić usiłowano. Jako warownie kraju, okazały się miasta koniecznemi, a za obornę i na utrzymanie ich trudno było mieszczanom odmówić nagrody. Zygmunt III. szczególnie, sprzyjając żywiołowi niemieckiemu, sprzyjał i cechom jako instytucyi niemieckiej, która rzeczywiście zasługiwała na uwzględnienie; bo dopóki instytucye miejskie wzorowały się według modły zachodniej, z Niemiec pochodzącej, siła wzrastał a z nią i rozwój cywilizacyjny miast. Za jego przykładem poszli synowie i następcy jego: Władysław IV. i Jan Kazimierz, i można rzec, iż za Wazów bractwa rzemieślnicze zakwitły w całym swym, może nieco dziwacznym, lecz ówczesnym ustroju.
Szlachta, nie uzyskawszy zgnębienia miast, a przedewszystkiem nie mogąc się bez nich obejść, zachowała sobie przecie choć pozór panowania nad niemi w ustawie rzemieślniczej i w prawach o zbytku mieszczan.
Podwojewodzy co roku ustanawiał ceny żywności i pracy rzemieślniczej[2], a sama szlachta uchwalała na sejmach prawa i kary na zbytek (lex sumptuaria). I tak na sejmie walnym warszawskim 1620 r. rzeczono: że „plebejusze równają się szlachcie, ceny towarów w górę idą.” Uchwalono zatem, aby żaden mieszczanin ani plebejusz obojga płci, wyjąwszy burmistrzów i wójtów, nie śmiał zażywać szat i podszewek jedwabnych; także futer kosztownych, okrom lisich i inszych podlejszych; także w safianie[3] aby żaden z nich nie chodził pod karą 100 grzywien. W roku zaś 1629 na zbytkujących mieszczan nałożono po złotemu rocznie: od siebie, żony,
- ↑ Ks. Januszowski: Statuta, prawa i konstytucye koronne str. 278—280. Kraków 1600, druk gocki in folio.
- ↑ Ustawę województwa krak. z r. 1589, najobszrn. ze znanych dotąd, podał dr. Bolesław Ulanowski: Kilka zabytków prawodawstwa królewskiego i wojewodzińskiego w przedm. handlu i ustanaw. cen. Archiw. kom. prawn. T. I. str. 96—128. Kraków 1895. — Niemniej ciekawe i bogate treścią są: Dwie taksy towarów cudzoziem. z r. 1633, podane przez Wilhelma Rolnego. Archiw. kom. prawn T. 5. Kraków 1897. — Wreszcie taryfa cen wojew. krak. z r. 1565, wyd. Ferdynand Bostel. Archiw. komis. hist. T. VI. Kraków 1891.
- ↑ Safian — skóra turecka.
