sołą i gotową na usługi miną, uwijać się po całem Forum z liczną gromadą, podawać i nastręczać klientom opiekę, pomoc przyjaciołom, i wszystkim prawie obywatelom światło swego rozumu i swojej rady, jakże nie mamy tego za haniebne w najwyższym stopniu poczytać?
XLI. A ponieważ już o bezwstydności powiedziałem, skarćmy także gnuśność i lenistwo tych ludzi. Bo gdyby owa nauka prawa była obszerna i trudna, wielki z niej pożytek powinienby ludzi do podjęcia pracy, jakiej nauczenie się prawa wymaga, napędzić. Ale, przez bogów nieśmiertelnych! nie powiedziałbym tego w przytomności Scewoli, gdyby on sam nie miał zwyczaju mówić, że nauczenie się żadnej innej nauki nie zdaje mu się być łatwiejsze.
Prawda, że wielu o tem dla pewnych przyczyn inaczej rozumie: naprzód, ponieważ ci, którzy w dawniejszych czasach w tej nauce przodkowali, dla utrzymania i pomnożenia swej powagi, nie chcieli jej upowszechniać; potem, kiedy pierwszy Kn. Flawiusz[1] formuły sądowe ogłosił, żaden się nie znalazł, któryby te wiadomości na pewne klassy podzielił i porządnie ułożył. Bo nic nie można systematycznie uporządkować, jeżeli posiadający wiadomości, które chce zebrać w pewien porządek, nie posiada zarazem sztuki porządnego onych ułożenia, bez czego żadna systematyczna umiejętność utworzyć się nie może. Ale widzę, że chcąc się krótko wyrazić, niecom się ciemno wyraził; zatem spróbuję, będęli mógł, jaśniej się wytłumaczyć.
XLII. Wszystko prawie, co jest teraz ujęte w klamry naukowe, było dawniej rozdrobione i rozrzucone: jako to w muzyce nauka o tonach, taktach i sposobach śpiewania; w geo42
- ↑ Pierwszy Kn. Flawiusz, pisarz ślepego Appiusza Klaudiusza, ogłosił około roku 304 przed Chr. zbiór formuł prawnych i kalendarz, którego każdy mógł się. dowiedzieć, jakie są dni sądowe, przez co tak się ludowi przysłużył, że, acz syn wyzwoleńca, został naprzód trybunem, potem edylem kurulnym, Livius, IX, 46. Mowa Cycerona za Mureną, II. Dzieło jego znane jest w historyi prawa Rzymskiego pod imieniem jus Flavianum.
