żądam żeby, jak ja od nich nie wymagałem podzielania moich zmartwień i dolegliwości, tak oni równie nie chcieli wciągać mnie do swoich nieprzyjazne ile że mi przyznali, że postanowień Cezara, których nigdy nie wzruszałem ani broniłem, mam prawo bronić. Albowiem najpierwsi obywatele Rzymscy, za których radą ocaliłem Rzeczpospolitą, i za których przykładem unikałem związku z Cezarem, utrzymują że prawa Juliuszowe i inne za jego konsulatu nie były prawnie postanowione. Ciż sami ludzie mówili, że wyrok mego wygnania zapadł ze szkodą Rzeczypospolitej, ale bez naruszenia wróżb; i dla tego mąż wielkiej powagi i wymowy wyraźnie oświadczył, że moje nieszczęście było pogrzebem Rzeczypospolitej, ale pogrzebem odbytym ze wszelkiemi obrządkami[1]. Jestto dla mnie wielką chlubą, że moje wygnanie nazwano pogrzebem Rzeczypospolitej. Reszty wyrazów nie ganię, ale biorę z nich pochop do poparcia mego twierdzenia. Ro jeżeli śmieli powiedzieć, że co nie było upoważnione żadnym przykładem, niedozwolone żadnem prawem, było prawnie postanowione, dla tego że nikt nie uważał nieba; ażali zapomnieli że, kiedy sprawca tego wszystkiego przechodził do stanu plebejuszów na mocy prawa przyjętego na zgromadzeniu przez kurye, mówiono że uważano niebo? Jeżeli tedy ten człowiek nie mógł zostać plebejuszem, jakże mógł zostać trybunem ludu? Jeżeli zaś jego trybunat jest ważny, toć i żadne z postanowień Cezara nie może być nieważne. Maż być ważny nie tylko jego trybunat, ale nawet najszkodliwsze rzeczy mająż być uważane, przy zachowaniu zwyczajów wróżbiarskich, za prawnie postanowione?
Albo tedy powinniście postanowić, że prawo Eliuszowe trwa w swej mocy, że Fufiuszowe nie zostało zniesione, że nie we wszystkich dniach sądowych można prawa wnosić, że gdy się prawo wnosi, wolno uważać niebo, przerwać czynności, sprzeciwić się, że sąd i nagana cenzorów i ów surowy dozór obyczajów nie zostały niegodziwemi prawami Rzeczypospolitej wyrugowane, że jeżeli patrycyusz został trybunem ludu, stało się to przeciw prawom świę-
- ↑ Oświadczył to Kato, którego Klodiusz posiał do Cypru dla zabrania skarbów króla Ptolemeusza, i który bojąc się żeby ta czynność jego nie była uznana za nieważną, uważał wygnanie Cycerona za prawne. Nietrafny jest domysł Garatoniego, że to miał Hortensiusz oświadczyć, bo Cycero w mowie za swym domem, 16, wyraźnie powiada, że tak się Kato odezwał.
