ścią swą kruszec sam przez się jaki sprawić, ale też i on w co inszego odmienić mogła, gdyż nauka wszelka nie ma tak dostatecznej mocy i wiadomości, któraby samą istotę rzeczy w inszą obracała. Najdują niektórzy pewne początki, z którychby złoto być miało, to jest żywe srebro i siarkę, lecz jakoby to być mogło, pokazać nie mogą, gdyż doświadczenie samo to pokazuje, że w żyłach, któremi natura prowadzi złoto i srebro, nie przyłącza się namniej siarka do nich, ani znaleziona kiedy była. Pisze Gardanus w księgach siedemnastych o subtelnościach, że widział alembik jeden śklany alchimisty jednego, białymi linjami przyprawny, który opuszczony padł na tło kamienne tak potężnie, że aż w strop się sam uderzył i wracając się z miejsca na miejsce, mocą silną przedsię stłuczony nie był. I acz nie dzielimy żadną różnością gorącości ognia niebieskiego od tego, który jest jednym z żywiołów, jednak to się zeznać musi, że ciepło niebieskie dla porządnego biegu niebios jest bardzo wolne i sposobne do zrodzenia i zachowania rzeczy stworzonych, dla czego ma tytuł słuszny, iż ożywiającym i siły dającym jest; gorącość zasię ogniowa jest przez się barzo potężna i silna, a nie umiarkowana i dlatego rzeczy rychlej przesili i w niwecz obróci, aniż one w miarę sposobia i nie da tak z sobą ciepło ogniste władać według potrzeby człowiekowi, jako niebieskie przyrodzonym biegom bywa sprawowane. Są w tym mniemaniu niektórzy, żeby toż sprawić mogło ciepło ogniste co i przyrodzone i dokazują tego wywody słychanymi, lecz nie wiem by kiedy doświadczonymi, biorąc sobie Juljusza Skaliglera za męża wysoce uczonego w biegłości rzeczy przyrodzonych, który pisząc przeciwko Cardanowi w ćwiczeniu dwudziestym trzecim, opisuje za rzecz prawdziwą, że w egiptskiej ziemi kurczęta się mnożą z jaj przez moc i władzę ciepła ognistego w takim mnóstwie, że je korcem, lecz beze dna odmierza ją. Skąd, jako z powinnego, a inaczej być nie mogłego koniecznie wywodu twierdzą, iż toż uczyni i sprawi ciepło ogniste w naczyniu sztucznym, co czynią siły niebieskie i dzielne ciepło przyrodzonego biegu w naczyniu i miejscu z natury sobie obranym i upodobanym, abo przez człeka uczynionym. Nauki acz wyprawują i doskonalsze czynią przyrodzenie władzą biegłości i umiejętności swej, jednak natura obiera i zostawuje sobie siły
