Przejdź do zawartości

Strona:Artur Schopenhauer - O wolności ludzkiej woli.djvu/20

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

penhauerze, w tym swoim nieprzejednanym wrogu, nowy — a dzięki temu wrogiemu stanowisku Schopenhauera — także bardzo jaskrawy sprawdzian. Filozofia Schopenhauera poddała się temu prawu: krytycznie zrozumiana i wykorzystana poszła dalej. Nadeszła i istnieje: nie jest tylko przeszłością. Lecz ma swoją ciągłą teraźniejszość i nią żyje.
Cel niniejszego wstępu jest zatem jedynie dydaktyczny: jest nim podanie życiorysu filozofii Schopenhauera i jej twórcy.


1. Stanowisko Schopenhauera w dziejach filozofii.

Ogólnie utarło się mniemanie, że źródłem, z którego wypłynęła filozofia Schopenhauera jest pesymizm jej twórcy. Przyznając zupełną słuszność tym, którzy kładą taki nacisk na związek między osobowością Schopenhauera a jego filozofią,[1] należy jednak przyjąć powyższe mniemanie z zastrzeżeniem: gdyż jest ono tylko o tyle słuszne, o ile pesymizm, lub optymizm wpływają na sposób ukształtowania się jakiejś filozofii; poza tem każda taka filozofia — optymistyczna czy pesymistyczna — musi wpierw być filozofią wogóle; a pierwotnie ani pesymizm, ani optymizm jako takie nie starzają filozofowania. Rzecz ma się natomiast przeciwnie: dopiero poznanie prowadzi bądź to do pesymistycznego, bądź to do optymistycznego poglądu na świat, a źródło poznania i warunki, stanowiące o tem, w którym z tych dwóch kierunków ono podąży, tkwią w indywidualności danego osobnika, odziedziczonej i nabytej, źródłem tem jest w ogóle zdolność poznawania, w szczególności zaś chęć poznawania i zdolność dziwienia się. „Żadna istota, prócz człowieka,“ — powiada Schopenhauer[2]

  1. Np. K. Fischer, F Paulsen. J. Volkelt. Zob. Literatura.
  2. Schopenhauers Werke. II, 184. (Grisebach).