Volumina Legum. Tom VII/Zlecenie Deputatom do ułożenia pactorum conventorum względem przyszłey ordynacyi Sądow Assessorskich I. K. Mci Kor. y W. X. Lit.
| ←O iuryzdykcyi Marszałkowskiey | Volumina Legum. Tom VII Zlecenie Deputatom do ułożenia pactorum conventorum względem przyszłey ordynacyi Sądow Assessorskich I. K. Mci Kor. y W. X. Lit. zbiorowy |
Bespieczeństwo obrad publicznych, y osob w nie wchodzących→ | |
Konfederacya Generalna (1764)
|
Lubo ta sądowa iuryzdykcya w osobie Krola IMci iest w sobie naywyższą, do spraw iey z dawnych praw właściwych, y temi prawami od innych wszelkich iuryzdykcyi dość iest mocno ostrzeżoną, in Volumen legum Regni wniesioną, y konstytucyą roku 1686 ztwierdzoną zaszczyca się ordynacyą; gdy iednak nowe uwagi, y przypadki polepszenia praw y zniesienia wszelkich ztąd pochodzących wątpliwości potrzebuią, aby przez to naydelikatnieysza część kraiowego porządku, to iest Swięta sprawiedliwość iak naygruntowniey caloną została.
Przeto za wdaniem się Wielm. Xiążęcia Pana Michała Czartoryskiego Kanclerza Wielkiego W. X. Litew. nieśmiertelney pamiątki y wdzięczności od Rzeczypospol. godnym, bo przykład miłości dobra powszechnego, nad miłość siebie samego ludziom przyrodzoną zostawuiącym, teraźnieyszą ustawą zkonfederowanych Stanow Rzeczypospolitey Wielm. i Urodzonym Deputatom do ułożenia pactorum conventorum z przyszłym da Bog Krolem IMcią deputowanym pilnie zalecamy, aby te desideria Stanow zkonfederowanych juturo Regnanti in iisdem pactis do przyszłey ordynacyi powyżey wzmiankowanych Sądow Assessorskich przełożyli. To iest iawną deklaracyą, że dekreta tychże Sądow z oczywistych stron kontrowersyi ferowane, tey są wagi y twierdzy, co y dekreta Seymowe, Relacyine, lub głownych Trybunałow, pod żadną nie podpadaiące appellacyą, ale skoro ferowane będą, strony na ich rozsądzeniu, iako na rzeczy osądzoney, przestać powinny, y im zadość czynić.
A iako Krolowie nasi przez dawnieysze pacta conventa z Rzplitą, ofiarowali się we wszelakich radach y sądach ad pluralitatem łączyć swoie zdania, tak y w tych Sądach Assessoryi, aby WW. Pieczętarze Wielkiey y Małey Pieczęci oboyga narodow mieysce Krola IMci zasiadaiący, y w reprezentacyi Krolewskiey osoby prezyduiący, wszystko iuż tylko wraz z Assessorami tychże Sądow, stosuiąc się ad pluralitatem votorum sądzili, y decydowali, po ordynacyi nastapić maiącey. Postanowi także w tey ordynacyi Krol IMć sposobem niżey wyrażonym liczbę, oprocz Urzędnikow Kancellaryi, pewną Assessorow z Senatu y Stanu rycerskiego, Koronnych w Koronie, Litewskich w Litwie, y opisze im rotę iuramentu, iaką maią przy obięciu mieysc swoich w tym Sądzie coram praesidibus onegoż, tak w Koronie iako y w W. X. Lit. wprzod wykonać.
A że officia damnosa nikomu być nie powinny, obmyśli onym sposob przyzwoitey nadgrody z szafunku łask swoich, lub przez inne ustanowienie, iakie tylko naypewnieysze być może dla ich satysfakcyi za podiętą in publico obsequio pracę.
Wyznaczy także mieysca pewne na zawsze dla odprawowania tych Sądow, tak w Koronie iako y w W. X. Lit. oraz y kadencye, w ktorych się bądź w obecności Krolewskiey, lub też sub absentiam iego sądzić powinny. Kadencye Assessoryi W. X. Lit. w Warszawie, Grodnie, lub Brześciu Litewskim być maią.
Dołoży y to w tey ordynacyi, że gdyby WW. Pieczętarze oboyga narodow większey y mnieyszey pieczęci, publicis negotiis tak zabawni byli, aby na ktorą kadencyą albo sessyą ieden z nich ziachać, y na niey imieniem Krola IMci prezydować nie mogli, to pierwszy in ordine Senator assidens, w osobie Krolewskiey prezydować ma, aby tym sposobem każda kadencya upewnioną być mogła, y oczekuiący sprawiedliwości zawodu nie mieli.
Xięstwo iednak Inflantskie podług żądz przez Posłow swoich wniesionych, circa jura sua antiqua, et circa praerogativam sententiae decisivae przy Pieczętarzu, w kadencyach swoich rocznych, w miesiącach Maiu y Czerwcu przypadaiących, (na ktorych Pieczętarz zawsze zasiadać ma) vigore ordynacyi 1677 y zaszłey teraźnieyszego Seymu ustawy, w tychże Sądach Assessorskich ma być zachowane, y desideria w tym swoie do maiącey nastąpić ordynacyi I. K. Mci specialiter podać będzie mogło.
Aby zaś powszechnemu upadkowi miast wszystkich y miasteczek Krolewskich, tudzież bespieczeństwu osob w nich mieszkaiących, twierdzą nadanych osob łaskawie praw y przywileiow od Nayiaśnieyszych Krolow Ich Mciow ubespieczonych, mogło się dostatecznie zabieżeć, a przez to do osiadania ich, y przyięcia prawa mieyskiego ludzi wolnych nawet z zagranicy zachęcić. Tedy wszystkie te sprawy co ad executionem privilegiorum, lub też decretorum, iuż prolatorum do Sądu Krolewskiego Starostom, lub ktorymkolwiek osobom, od miast intentowane będą, aby summario processu, tak właśnie, iak causae expulsionum w tymże Sądzie odsądzone były, y tenże sam regestr dla wpisow swoich miały.
A ponieważ ustawiczność przez niezawodne kadencye tego Sądu przyśpieszy dla każdego sprawiedliwości, z pomnożenia zaś iuryzdykcyi lub rozdziału iedneyże na dwie, wzmagaią się czasem jurisdictionum kollizye. Tudzież że Wielebni y Urodzeni Referendarze Koronni y W. X. Litew. nie maią dotąd opisaney przez prawo własney swoiey iuryzdykcyi, tylko na pomocy będąc WW. Pieczętarzom, w rozsądzaniu causarum mere colonarium, władzą I. K. Mci sądzili; zaczym gdy tak mieszczanie, iako y poddani dobr Krolewskich pod iednę a nierozdzielną iuryzdykcyą Sądową I. K. Mci należą, więc do każdey kadencyi, pro disjudicandis causis mere colonariis, w ktorych Pisarz Referendarski szlachcie pioro trzymać będzie, wzmiankowaney ordynacyi, tenże Krol IMć niedziel cztery przyda, aby tak ukrzywdzeni poddani Krolewscy od swoich dzierżawcow pod iednymże ustanowionym na formę wyżey opisaną Sądem, w ktorym y Referendarze zasiadaią, swoię niezawodną sprawiedliwość zyskiwali, unanimi consensu zalecamy, y skoro sporządzona taż ordynacya w tych opisanych punktach od Krola Imci będzie, teraźnieyszą Konfederacyą onę wzmacniamy, y na potomne czasy ztwierdzamy.
Na tych Sądach Assessorskich zasiadać maią, y iako nati Assessores adesse powinni, ci Urzędnicy:
W Koronie, Xiądz Sekretarz Wielki, Referendarze, Podskarbi Nadworny, Piasrz Duchowny, Instygator, y Vice-Instygator Koronni, ktorzy lubo zasiadać powinni, że iednak ad instantiam ich pozwy wszystkie do tych Sądow wychodzą, dla tego votum nie decisivum, ale tylko informativum mieć będą. Regenci Kancellaryi Większey y Mnieyszey.
W Litwie in simili, Xiądz Sekretarz Wielki, Referendarze, Podskarbi Nadworny, Pisarze Wielcy W. X. Lit. Instygator y Vice-Instygator W. X. Lit. tak iak w Koronie, Regenci Kancellaryi Większey y Mnieyszey.
Do tych Assessorow, innych więcey ad numerum osob 24 wszystkich cum natis Assessoribus, Stany Rzeczypospol. na Seymie Coronationis, y potym na każdym Seymie ordynaryinym ex Senatorio, et equestri Ordine od Seymu do Seymu ordynaryinego pluralitate votorum sposobem w Kommissyi Skarbowey opisanym, przy złączeniu Izby Poselskiey z Senatem obierać będą, a do sądzenia absentia nonnullorum non obstabit, byle siedm osob było, a osmy Pisarz Dekretowy; a iako Pisarz Dekretowy W. X. Lit. bywał zawsze y iest ex statu nobilitari vir emeritus, tak y w Koronie szlachcic być maiący, lubo siedzieć powinien, iednak votum decisivum dawać nie ma, ale tylko informativum.
Metrykanci także szlachta maią, salvis modernis possessoribus, ktorzyby z nich nie byli kondycyi szlacheckiey.
