Strona:Zdrada Wincentego z Szamotuł 18.jpg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

pewnego stanu rzeczy, który się podówczas łatwo mógł sprawdzić i wydarzyć. Pozostaje wszakże wzgląd ważny: oto bardzo trudno przypuścić, aby ten punkt znajdował się w jakimkolwiek traktacie, lub też aby go Łokietek doradzał, bo poręką nie jest, ani nawet jego umocnieniem, przeciwnie zaś, nosi piętno czysto osobistego stosunku wojewody z margrabią — to może budzić niejakie podejrzenia, tem bardziej, że wojewoda Wincenty nie tylko sam zawiera traktat, ale z braćmi, którzy są przybrani i których niema w pełnomocnictwie z 1329 r., nic też nie mówi, że go w imieniu króla zawiera i na nic się nie powołuje. Podejrzenia te jeszcze rosną, jeśli się zważy, że wszystkie warunki owe, które można uważać za mieszczące się już w traktacie zawartym 1329 r. w równej, jeśli nie w większej, mierze można uważać także za warunki omawiane przy zdradzie. Stałej i pewnej różnicy w tekście tu niema, a wszystko zależy od „intencyi“, od tego, w jakiej myśli była powzięta umowa z 1331 r. w Landsbergu. Samo oddanie zamków może być poręką, ale również może być zdradą. Dowodów, że tak być mogło, jest pełno w spółczesnych dokumentach, że tu tylko przypomnę np. oddanie zamków przez Święców margrabiom brandenburskim z 1307 r.[1]. A jest to właśnie warunek, o którym najłatwiej jeszcze powiedzieć, że był umieszczony za wolą Łokietka. Wszystkie pozostałe, jak pomoc w razie wojny, przewidywanie zdrady i szukanie opieki u Sasów w Marchii o wiele łatwiej można objaśnić jako zdradę niż jako warunki, które uznawał Łokietek i na które się zgadzał[2].

Rozbiór traktatu z 1331 r. nie pozwala więc ostatecznie na stanowcze rozstrzygnięcie sprawy wojewody Wincentego. Nie można na zasadzie jedynie umowy z 1331 r. wydać stanowczego wyroku, czy Wincenty był winien zdrady lub nie. W każdym razie jednak powstaje podejrzenie, że Wincenty knuł jakieś zdradzieckie plany z Marchią na niekorzyść Łokietka. Jedynie historya może teraz poprzeć te podejrzenia lub je odrzucić, bo ona jedna może objaśnić, wśród jakich warunków zawierał Wincenty ugodę z 1331 r. i czy mógł mieć jakie powody do niechęci względem Władysława Łokietka? Aby na to wszystko odpowiedzieć, trzeba z góry rozwiązać kilka kwestyi, z których pierwsza jest ta mianowicie: wojewoda Wincenty miał pełnomocnictwo króla z 1329 r. do zawarcia z Marchią pokoju, to nasuwa myśl, że i umowę w Landsbergu zawierał wojewoda Wincenty w jego

  1. Perlbach: Pomerellisches Urkundenbuch nr. 656 r. 1307.
  2. Wyłączyć jednak z pod tego należy zastrzeżenie, że Wincenty zamknie twierdze, jeśli margrabia będzie chciał napaść na Polskę.