Strona:Z powodu jubileuszu profesora Duchińskiego.pdf/32

23

cznej słowiańsko-turańskiej, a tem mniej prostego zesłowiańszczenia Turańczyków. Jeżeli zaś przypuścim podobny „przedhistoryczny“ proces u wszystkich Wielkorusów, to nikt nam także nie zabroni wystąpić z podobnem przypuszczeniem co do innych Słowian, co do Małorusów, Czechów, Polaków, Serbów itd., uważać ich za plemiona mięszane i wyszukiwać różnych „dowodów“ na poparcie tego przypuszczenia. Że pod względem języka absolutna czystość i nieskazitelność słowiańska np. Polaków, Czechów itd. jest cokolwiek podejrzaną, wzmiankowaliśmy już wyżej. Nic zaś tu nie pomoże twierdzenie p. Duchińskiego, że na płaszczyznach Mazowsza trzeba szukać pierwotnej siedziby Słowian.
 W każdym razie są to kwestje bardzo zawikłane i po większej części nie dające się nigdy stanowczo rozwiązać. Kto chce rzucić choć cokolwiek światła w tę ciemnię naukową, powinien postępować bardzo ostrożnie, powinien wyrzec się ryczałtowych sądów o całych plemionach, powinien kwestje obszernego zakroju rozłożyć na drobne kwestje pochodzenia mieszkańców pojedynczych ziem, zadawalniając się skromnemi a mozolnemi badaniemi początku i składu ludności np. okolic Wiatki, okolic Nowogrodu, Jarosławia, Moskwy itd. itd. Z takich sumiennie przeprowadzonych monografji (których kilka posiada już literatura etnograficzna) może się z czasem złoży ogólny obraz, choćby tylko w przybliżeniu odtwarzający istotny przebieg faktów.
 Ażeby sprostać podobnemu zadaniu, potrzeba przedewszystkiem posiadać głowę, wolną od przesądów, a natomiast uzbrojoną pewnemi ogólnemi pojęciami naukowemi, których brak widnieje z każdego dzieła prof. Duchińskiego. Tak np. pojęcie rozwoju, pojęcie stopniowych przemian i przejść z jednego stanu społecznego do drugiego, następnie pojęcie chronologji w jej najogólniejszem, przyrodniczem znaczeniu, tj. pojęcie nawarstwień historycznych z różnych perjodów, itp. — wszystko to są rzeczy, najzupełniej lekceważone przez naszego etnografa. W związku z tem nie uwzględnia on wcale wpływu warunków i okoliczności na takie lub inne ukształtowanie życia pewnego plemienia. P. Duchiński nie