Strona:Z powodu jubileuszu profesora Duchińskiego.pdf/20

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
11

okolic gubernji Radomskiej do przesiedlenia się do Syberji, nad Amur itd., prąd, który tylko z wielką trudnością udało się zażegnać miejscowym władzom „turańskim“. Czyż na zasadzie tych nieustannych emigracji zaliczy p. D. Niemców, Galicjan i włościan radomskich do koczowniczych ludów turańskich? Chyba że nie. Ale może odpowie p. D. i jego zwolennicy, że podobne przenosiny z musu a ciągłe koczowanie turańczyków z przyzwyczajenia i dla przyjemności — to dwie rzeczy zupełnie różne. Być bardzo może, ale w takim razie p. D. nie zna wcale ludu wielkoruskiego i nie przyjrzał się warunkom jego bytu. Owa koczowniczość zwyczajowa spotyka się wprawdzie u Kirgizów, Baszkirów, Ałtajczyków i innych ludów szczepu tureckiego w Syberji. Ale już Tatarzy, Czuwasze, Czeremisi, oraz inni Turcy („Turcy“ w znaczeniu ogólnem) i Finnowie, mieszkający w pobliżu Wołgi i Kamy, nie myślą wcale o koczownictwie i oddają się albo uprawie ziemi albo też innym zajęciom, charakteryzującym ludy „osiadłe“. To samo zupełnie stosuje się do Wielkorusów. O Wielkorusach nomadach niceśmy dotychczas nie słyszeli. Że dla zarobku opuszczają oni tłumnie domową zagrodę, oddalając się od niéj nieraz o kilka set wiorst, to nic dziwnego. Opuszczają, bo muszą; opuszczają z nędzy. To samo czynił i czyni każdy lud wszędzie i zawsze. Jednakże ryczałtowe wysiedlanie się (emigracja) Wielkorusów np. do Ameryki dotychczas się nie rozpoczęło, a to dla tej prostej przyczyny, że do właściwego przeludnienia w Rosji, całkowicie wziętej, dotychczas nie doszło i długo jeszcze nie dojdzie, sama zaś Rosja (europejska i azjatycka) posiada dosyć przestrzeni dla wyżywienia jeszcze daleko znaczniejszej ilości ludzi.
Dawniej, a właściwie nie tak dawno lud wielkoruski na równi z małoruskim i w ogóle z każdym ludem, oddanym panom w niewolę, ulegał przymusowemu koczownictwu. Boć panu, mającemu majątki np. w gubernji Wołyńskiej i Saratowskiéj, mogło się podobać przesiedlać całe wsie z jednej gubernji do drugiej, bądź to dla zaludnienia niezbyt ludnych obszarów w jednym majątku, bądź też po prostu