Strona:Z powodu jubileuszu profesora Duchińskiego.pdf/14

został wyprawiony „w imieniu narodu“, w takim razie musim się przedewszystkiem zapytać: jakie prawu może mieć p. Duchiński do wdzięczności narodowej? jakie też oddał usługi swojemu spółeczeństwu?

 Działalność publiczna p. Duchińskiego przedstawia dwie strony: naukowo-literacką i ściśle z nią związaną publicystyczno-polityczną. Wszystkie prace etnograficzne naszego uczonego noszą na sobie przedewszystkiem charakter polityczny. Tak więc, oceniając p. Duchińskiego jako człowieka publicznego, musimy odpowiedzieć na pytania: 1) Jaki też pożytek przyniósł on swojemu narodowi jako uczony? 2) Jakie też korzyści sprowadziła na naród działalność polityczna etnografa tendencyjnego? Postaramy się naprzód odpowiedzieć na pierwsze z tych pytań.
 Już sam charakter polityczny pism p. D-go robi ich ścisłą naukowość dosyć podejrzaną. Niepodobna służyć jednocześnie i z jednakową gorliwością dwóm paniom tego rodzaju, jak prawda i polityka. Albo jedna, albo druga musi być zaniedbywaną. Uczony dążyć powinien tylko do prawdy, bez względu na to, czy wyniki tego dążenia będą przyjemne, czy też nieprzyjemne. Mąż zaś publiczny, bawiący się w politykę, ma inne zupełnie cele, a chcąc przeprowadzić pomyślnie swoją sprawę przez wszystkie instancje „opinji publicznej“ i sądów „międzynarodowych“, w środkach zwykle nie przebiera i prawdą się nie krępuje. Nasz etnograf także poświęcał tendencyjnie prawdę polityce, jak to się zaraz pokaże ze szczegółowego omówienia jego twierdzeń, jego dowodów, mających popierać owe twierdzenia, jego metody i nareszcie jego ogólnych pojęć naukowych.

 Głównem twierdzeniem p. Duchińskiego, osią, około której kręciło się całe jego myślenie naukowe, była teza, że Wielkorosjanie czyli tak zwani przezeń „Moskale“ nie mogą być wcale zaliczeni ani do Słowian, ani nawet do „Arjów“ („Aryjczyków“) wogóle, ale że należą oni do tak zwanego szczepu „turańskiego“, na równi z innemi plemio-