mie, z których druga posiadała nawet swój organ »Ridnu Sprawu«, a wreszcie, czego się najmniej można było spodziewać, i w tej trzeciej Dumie za podpisami 37 posłów (przeważnie z prawicy) została podana petycja o wprowadzenie języka ukraińskiego do wszystkich szkół początkowych na Ukrainie.
W petycji tej czytamy: »Główną przyczyną tak rażącego upadku oświaty wśród ludności ukraińskiej jest zupełny tu brak łączności między szkołą i ludem. Wykształcenie IUQu nie w tym języku, w którym on myśli, czuje i mówi i w którym bezpośrednio wyraża się jego całe życie duchowe, nie może być trwałem. Język ojczysty jest to naj potężniejszy czynnik oświaty ludowej i czynnik ten musi być zastosowanym w ukraińskiej szkole, jeśli rzeczywiście ma się na widoku oświatowe potrzeby ludu«[1]), dalej: »Myśl ta jest dobytkiem nietylko inteligentnych warstw ukraińskiego społeczeństwa, lecz głęboko weszła w świadomość masy ludowej, sam lud ją żywo odczuwa; (jdpowiedzi pytanych w tej kwestji włościan nie pozwalają o tem wątpić. Jedno z takich badań zostało przeprowadzone jeszcze w 60-tych latac;h w Połtawie; niedawno zostało ogłoszone szczegółowe badanie, przeprowadzone w Zołotonoszskim powiecie, Połtawskiej gubernii. Pytani co do jednego włościanie, wyjąwszy kilka jednostek, wypowiadali się za koniecznością szkoły i książki w ojczystym ukraińskim języku«[2]).
Nie mówiąc więc ani o nastrojach, ani o nadziejach na przyszłość, przytoczyłem tu tylko fakta same, które jednak, zdaje mi się, stwierdzają z dostateczną siłą ten pewnik niezbity, że naród ukraiński żyje, chce żyć
- ↑ »Objasnitielnaja zapiska k priedIozenju 37 czlienow Gos. Dumy etc.. str.2 (tamze ciekawy Rzczegól: na przestrzeni Czernihowskiego, Horodniańskiego і ośnickipgo pow. w 1768 r. (za Hetmańszczyzny) było 134 szkoły: 1 na 746 mieszkańców. W r. 1875 na tejże samej przestrzeni 52 szkoly: 1 na 6.730 mieszkańców I).
- ↑ Ibidem, str. 3.
