Strona:Wacław Lipiński, Szlachta na Ukrainie (1909).djvu/12

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wane jeszcze w zaraniu wieku XIV na ruinach rozgromionego państwa kijowskiego.

Stojąc niżej pod względem kulturalnym od zdobywanych ziem słowiańskich, ukraińsko-białoruskich — Litwini przyjmowali ich kulturę i, dając im tylko książąt swojej dynastji, nie zmieniali i nie niszczyli istniejących stosunków społecznych. Hasłem tych nowych władców było: »my staryny ne rùchajem, a nowyny ne uwodym«; dając zaś faktyczną obronę od hord tatarskich, zawładnęli oni w ostatniej ćwierci XIV wieku caą wschodnią Ukrainą, o zachodnią zaś toczyła się walka z Polską walka, w której naród ukraiński podtrzymywał przeciwko Polsce zukrainizowanych już litewskich swych książąt.

Walka ta zakończyła się zupełnie niespodziewaniej czysto dyplomatycznym, głównie przez grożące Polsce od potęgi krzyżackiej niebezpieczeństwo wywołanym, aktem: małżeństwem polskiej królowej Jadwigi z synem i następcą Olgierda na tronie wielkoksiążęcym — Jagiełłą.

Ze strony polskiej najwięcej przyczynili się do tego małżeństwa panowie małopolscy, którzy, pomijając mniej ważne wówczas dla nich względy natury ogólnopaństwowej, mieli nadzieję zyskać przez to dla siebie dostęp do szerokich, żyznych, mlekiem i miodem płynących przestrzeni Ukrainy.

To też akt Krewski, poprzedzający ślub, a wydany przez Jagiełłę 15 sierpnia 1385 roku, twierdzi wyraźnie, że Jagiełło przyłącza wszystkie swoje ziemie, to znaczy i Ukrainę, do Polski[1]. Polska więc drogą dyplomatycznych zabiegów zyskała odrazu ogromne obszary. Zwycięstwo to jednak istniało tylko na pergaminie, wprowadzić je w życie było niezmiernie trudno.

W Wielkiem Księstwie Litewskiem przeciwko nowemu porządkowi rzeczy powstała gorąca opozycja, na czele które stanął Witold, syn zamordowanego przez

  1. Smoleński ibidem, str. 68.