Strona:Thomas Carlyle - Bohaterowie.pdf/319

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

Dokonajcie więc tego, jeśli tego właśnie dokonać należy. Tryumfy Cromwella uważam za bardzo słuszne! Ponieważ nie poległ on w bitwie, — musiały nastąpić nieuchronnie. Nie trzeba żadnych czarów, aby wytłumaczyć sobie fakt, że taki człowiek, obdarzony okiem, aby widział, i sercem, aby śmiał, musiał iść naprzód, od stopnia do stopnia, od zwycięztwa do zwycięstwa, aż wreszcie fermera z Huntingdonu, jakiejkolwiek nazwy użyjemy, uznano za człowieka najsilniejszego w Anglii, za króla angielskiego co do władzy!
Smutną jest zaiste rzeczą dla narodu, jak i dla pojedynczego człowieka, wpaść w dyletantyzm, w nieszczerość, w niemożność rozpoznania nastręczającej się oczom szczerości Jestże zgubniejsze przekleństwo na tym świecie i we wszystkich światach? Wtedy serce leży martwe, oko widzieć nie potrafi, z całej inteligencyi pozostaje tylko rozum lisi. Nie na wiele się im przyda zesłanie króla prawdziwego, nie poznają bowiem zesłanego. Mówią oni pogardliwie: i to jest wasz król? Bohater marnuje moc swoję bohaterską na jałowe sprzeciwianie się niegodnych i niewiele może dokonać Zapewne, dla siebie samego wykonywa on życie bohaterskie, co stanowi dużo, co stanowi wszystko, — lecz dla świata nic prawie, porównawczo, nie robi. Szczerość dzika i surowa, z samej natury wprost pochodząca, z ławy świadków nie da odpowiedzi słodkawej, — a w waszym trybunale o nogach zapylonych, w waszym trybunale przenośnym do sądzenia spraw o drobne dłużki, ludzie wydrwią go, jako oszusta. „Demaskuje go rozum lisi.“ Bo taki Knox, taki Cromwell, ludzie, warci