Strona:Thomas Carlyle - Bohaterowie.pdf/314

własnej osobie, któremu się on, jak widział pewien oficer, sprzedał przed bitwą worcesterską. Co się zaś tyczy usposobienia Oliwiera w młodych latach, które było smutne, wrażliwe w najwyższym stopnia, hipochondryczne, — to znano je zkądinąd niezaprzeczenie. Sir Filip Warwick słyszał od samego lekarza z Huntingdonu, że często wzywano go o północy: Mr. Cromwell, pełen hipochondryi, uważał się za stojącego nad grobem i — coś mu się marzyło o krzyżu miejskim.“ Wszystko to posiada pewne znaczenie. Natura taka drażliwa i tak głęboko czująca, obok tej siły jego surowej i upartej, nie tworzy objawu fałszywości: objaw to zupełnie czego innego!
 Młodego Cromwella wysłano na nauko prawa; dopuszcza się on — lub powiadają, że dopuszczał się — przez czas krótki pewnych wybryków młodości; w każdym jednak razie, jeśli tylko to prawda, prędko się on poprawia i w dwudziestym zaledwo roku jest już żonatym oraz zajmuje stanowisko człowieka najzupełniej poważnego i spokojnego. „Zwraca on wygrane pieniądze“ — powiada historya: nie przypuszcza by jakakolwiek wygrana tego rodzaju mogła stanowić jego własność. Owo „nawrócenie się,“ jak wielu to nazywa, nader zajmuje jako bardzo naturalne; ta dusza wielka budzi się i powstaje z głębi topieli błotnistej tego świata, by ujrzeć wnętrze straszliwej prawdy rzeczy, by ujrzeć, że czas tudzież jego zjawiska spoczywają na wieczności, i że ta nędzna nasza ziemia tworzy próg bądź nieba, bądź piekła! Czyż życie Oliwiera w St.-Ives i Élie, jako trzeźwego i pracowitego fermera, nie jest zupełnie podobnem do życia człowieka szczerego i pobożnego? Wyrzekł się on świata oraz dróg