Strona:Szkice i studja historyczne T. 1.djvu/010

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

ryków polskich z końca XIX wieku odosobnionym, owszem, tworzy z kilkoma innymi, dzielącymi to samo przekonanie, pewną grupę, którą z biegiem czasu zaczęto nazywać grupą krakowską. Wspólnem jest im nietylko to, że na życie polityczne narodu, jak się Bobrzyński wyraża (tom I, str. 77), trzeba ich zdaniem położyć »przeważny nacisk«, — ale i przekonanie, że siła państwa, należyty jego ustrój, niepozostawanie w tyle poza ustrojem innych państw, — są to wszystko warunki, od których zależy cały cywilizacyjny postęp społeczeństwa. Zwłaszcza Bobrzyński akcentuje wszędzie silnie ten swój »polityczny« punkt widzenia, a krytykom swoim odpowiada z zupełną otwartością: »Choćby praca moja jednostronnością w tym kierunku grzeszyła, to i tak byłaby tylko naturalnem, a może i korzystnem uzupełnieniem historyj polskich, pisanych przez księży, filozofów, poetów«.
Charakteryzowano często jego stanowisko jako tendencyjne w kierunku przeceniania jakiejś jednej formy rządu — mianowicie monarchicznej, albo w kierunku sądzenia form życia politycznego w przeszłości miarą dzisiejszą. I przeciw jednemu i drugiemu zarzutowi autor zawsze energicznie się bronił — a na niejednej karcie poniższej odpiera te zarzuty jako absolutnie niesłuszne. »Nie należymy zgoła do tych, którzy szczęście narodu uważają zależnem od jednej, ulubionej przez nich formy rządu, czyto republiki, czyto monarchji, czy wreszcie arystokracji. Każda forma rządu jest dobrą, która w danych warunkach zapewnia narodowi i państwu pieczę jego interesów, silny rząd i ogólny rozwój« (I, str. 215). Na niejednym miejscu wyraźnie też zaznacza, że dalekim jest od przypuszczania, żeby można jakieś urządzenie dawniejsze lub jakąś dawniejszą akcję polityczną oceniać miarą dzisiejszą (np. I, str. 246) — dobroć politycznych