Strona:Stanisław Posner - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela.djvu/7

—   V   —

nakreślić, w pracy nieukończonej dotychczas, a której początkowe rozdziały drukowała „Gazeta Sądowa Warszawska” w r. 1901. Wszystko, co posiadamy w tym względzie, to tylko powołany wyżej szkic Kautsky’ego napisany w r. 1889, dziś już nieco przestarzały ze względu na nowy materjał, nagromadzony przez niestrudzonych monografistów francuskich oraz kompilacyjna „Historja Rewolucji Francuskiej” W. Blosa, ogłoszona w przekładzie polskim w r. 1904.
 W promieniu tych wielkich potrzeb przyszła na świat i niniejsza drobna książeczka. W czasie, który prędzej czy później wydać musi swoją „Deklarację praw” poprzedniczka jej, przed stuleciem z góry ogłoszona, zasługiwała na wspomnienie literackie. W postaci niedługiej jednogodzinnej pogadanki starałem się wyodrębnić i scharakteryzować wszystkie momenty, które stały u kolebki „Deklaracji”. Niczym więcej, jak tylko okolicznościowym wspomnieniem nie pragnie być szkic niniejszy. Chce przypomnieć, chce poruszyć, chce czytelnika zachęcić do poznania wielkiej chwili dziejowej. Nie więcej, ale i nie mniej. Nie chce tej chwili przy pomocy teleskopu apologji wyolbrzymiać, nie chce również doniosłości jej śladami Taine’a i jego nienaukową metodą umniejszać. Przedewszystkim iść należy za wskazówką starego mistrza Spinozy, który radził „nie drwić, nie rozdzie-