Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/178

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

wartości, a myśl służy jej jako orjentacja, przy wykonaniu tego zadania, ukazuje jej drogi i środki, metody opracowywania rzeczywistości. Harmonia tu bywa osiągana w zgoła innej drodze. Tworzymy sobie myślowy obraz świata, odpowiadający temu, cobyśmy chcieli w nim mieć i widzieć. Usiłujemy wmówić w siebie, że życie nasze odpowiada istotnie temu światu i w nim upływa, wmawiamy w siebie pewien obraz świata i narzucamy sobie pewien sposób życia, przedewszystkiem czucia. Harmonia czynów trudniejsza jest do ustalenia, niż harmonia czuć. Zadanie, jakie my stawiamy sobie, brzmi: nie być tem a tem w świecie, lecz czuć się tak lub inaczej w nim. Czuć się świętym, bohaterem, mędrcem, wolnym duchem, prometeistą: zagadnienie myśli polega więc na tem: przerabiać w ten sposób obraz świata, charakter wydarzeń, abyśmy mogli nadal zostać przy swoim czuciu. Nastaje moment, gdy rozbieżność pomiędzy wrażeniami, wytwarzanemi w nas, przez życie i nasz stosunek do niego jest zbyt silna, wtedy cała budowa wydaje się nam czczą, sztuczną, jałową, cała praca