Strona:Stanisław Żółkiewski-Początek i progres wojny moskiewskiej.djvu/009

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

starożytnych bohaterów, i w tym celu wydał książkę. Tytuł jej brzmi: Z swazoriej Seneki filozofa i innych niektórych autorów zebrał żołnierz jeden w obozie pod Tatarzyszczami z mężnych przykładów pobudkę do cnoty. W Krakowie w drukarni Franciszka Cezarego Roku Pańskiego 1618, 12°.
Tę »pobudkę do cnoty« ułożył w roku 1612 hetman[1] w obozie pod Tatarzyskami niedaleko Kamieńca, gdy tak jak Leonidas pod Termopilami miał z drobną garstką rycerstwa stawić czoło chmarom azjatyckiego barbarzyństwa, które dopiero co rozbiło wojska Stefana Potockiego i jego samego wzięło w niewolę.
Za podstawę służyła tu hetmanowi jedna z siedmin[2] »swazoryj« (suasoriae) t. j. wzorów wymowy Luciusa Annaeusa Seneki, retora łacińskiego, gorącego patrjoty, którego za czasów Żółkiewskiego jeszcze identyfikowano z jego synem, sławnym filozofem.
Toczą się w tej »swazorji« rozmowy Leonidasa i jego rycerzy, zachęcających się wzajemnie do wytrwania w cnocie i bohaterstwie.

III
PAMIĘTNIK O WOJNIE MOSKIEWSKIEJ

Wspomniana książeczka o Leonidasie, to jedyne pismo Żółkiewskiego, drukowane za życia. Najgłośniejsza później rzecz, pamiętnik, krążył tylko w kopjach rękopiśmiennych; pierwszy raz wydrukowano go dopiero w r. 1833.

  1. Bielowski Pisma 458 przytacza rękopis, w którym w nagłówku autorem nazwany jest Stan. Żółkiewski, wojewoda kijowski. Podobnież w rękopisie Bibl. Czartor. 1577 str. 226 czytamy w tytule: »z suasorij Seneki filozofa i z innych autorów niektorych zebrał JM. Pan Stanisław Żółkiewski kanclerz i hetman wielki koronny w obozie pod Tatarzyszczami 1612«. W rękopisie 348 str. 102 jest bez nagłówka.
  2. Przypis własny Wikiźródeł Błąd w druku; powinno być – siedmiu.