Strona:Salomon Majmon i jego filozofja.pdf/25

z żelazną konsekwencją przeprowadzić. Zgadza się on z Kantem, że w naszem poznaniu odróżnić należy pierwiastki stałe i konieczne (aprioryczne), czyli warunki wszelkiego doświadczenia, od pierwiastków niestałych i przypadkowych (aposterjorycznych) czyli materji doświadczenia; nadaje on jednak inne zupełnie znaczenie tym pierwiastkom. Jeżeli istnieją konieczne formy myślenia o przedmiotach, to nie znaczy to wcale, że przedmioty same inaczej istnieć nie mogą, nie znaczy to również, że rzeczywistość zewnętrzna musi w ten sposób być pojętą przez umysł ludzki, lecz znaczy tylko to, że taką jest stała natura, forma naszych wrażeń.
 Natomiast pierwiastki aposterjoryczne, jakkolwiek również pochodzą od wrażeń, są naszem określeniem materji wrażeń i przez to wyrażają stosunek umysłu do tych wrażeń. Wiedza nasza o rzeczywistości nie może więc — według Majmona — nigdy wyjść po za stałą naturę naszych wrażeń, żadnej bowiem innej rzeczywistości nie znamy, a nawet nie wiemy, czy w ogóle istnieje. Wiedza jest możliwą w takim razie tylko wtenczas, gdy świadomie operujemy tylko wytworami naszego umysłu, nie troszcząc się wcale o żadną rzeczywistość zewnętrzną: możliwą jest matematyka czysta. Tutaj należy jeszcze zwrócić uwagę na to, że Majmon po za kategorjami, jako warunkami wszelkiego realnego doświadczenia (określenia