Strona:Rozprawa o przyczynach ciemnoty niektórych osób duchownych stanu niższego i o ciemnocie ludu wieyskiego.djvu/47

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

Tym sposobem Włościanin, przyuczony do związku handlowego z żydem przestaie na tey cenie towaru, iaka się podoba wycwiczonemu w sztuce oszukania naznaczyć, i grzebie cały swoy dowcip w rolnictwie; a gdy światło narodów i uspołecznienie ich iest w stósunku handlu, który prowadzą, można zapewnić, iż ludy wstecznie postępuiące podobne są do owych osad Amerykańskich o których Jan Jakób pisze, iż rano przedaią swą pościel, a w wieczór płaczą iż niemaią spać na czem. Tak i Włościanie nasi przedaiący żydom swe ziemne płody w czasie kiedy ie żyd nabyć może naytaniey, z nagleni potrzebą, odkupuią ceną w dwóynasób prawie podwyższoną od żyda.
Nie masz tey ciemnoty u Włościan Rossyyskich, chociaż nie maią większey swobody iak nasi; są iednak maiętnieysi i wygodnieysze prowadzą życie. Nie widać na ich twarzy owego rysu obumarłego rozumu, owszem rząd, przemysł, dowcip, zdaią się bydź ich naypierwzzym przymiotem; nie przestaią szczególnie na tym, co ziemia usposobiona ich ręką w płodzie swym wydaie,