i z lewej strony oraz z tyłu. Przy każdem zatknięciu kłosa powtarza: ziele strzeż go! Bierze wreszcie lewą ręką pasmo włosów z prawej strony wraz z kłosami i trzykrotnie zacina je nożem, bywa i tak, że wyciąga kłosy osobno. Przy całym obrzędzie powtarza: Siekiero nie obrażaj jego ciała! Przy samem strzyżeniu mówi: Tym samym nożem Savitar obcinał włosy Somy i Varuny. Tym samym i ja strzygę, aby dziecko żyło długo i szczęśliwie[1] albo: tym nożem, którym Stwórca strzygł włosy Indry, Agni i Brihaspati na życie, tym i ja cię strzygę na życie, chwałę i szczęście. Obcięte włosy oddaje matce, która je wrzuca do naczynia z nawozem byka. Następnie znowu ojciec obcina po trzy pasma włosów z lewej strony i z tyłu głowy, ale już dokonywa tego milcząc. Często wodzi jedynie nożem nad włosami dziecka, obcina je zaś płatny postrzygacz nożycami żelaznemi. Po obcięciu zaś on sam obejmuje głowę dziecka dłońmi i mówi: Potrójne życie Yamadagni! Na tem się kończy cały obrząd. Obcięte włosy zakopuje się starannie w ziemię w pobliżu wody lub w miejscu obficie trawą zarosłem[2]. Nie należy sądzić, że przy tych postrzyżynach dziecko traci całą swoją czuprynę. Włosy nosi każdy według zwyczaju rodu swego, tak mówią księgi, a zwyczaje te są bardzo różne[3]. Często przy postrzyżynach zostawiano taką liczbę kędziorów po każdej stronie głowy, ilu przodków trzeba było wymienić przy zakładaniu świętego, domowego ogniska[4].
Cały ten rytuał, który przytoczyłem, odnosi się do chłopca; mogłaby się więc nasunąć wątpliwość, czy w podobny sposób strzyżono i dziewczęta? Na szczęście jest na to odpowiedź. Księgi obrzędowe mówią, że tak samo obcina się włosy córce, tylko w milczeniu, to znaczy, bez wygłoszenia modlitw i bez wezwania opieki bogów[5].
Te pierwsze postrzyżyny przedziela czysto indyjska uroczystość oddania dziecka na naukę Vedas od uroczystości kończącej dzieciństwo i lata młodzieńcze a mianowicie od postrzyżyn zarostu. Z uroczystości oddania chłopca do nauczyciela, podnieść tylko wypada ostrzyżenie włosów i sam termin. Małego Bramina oddaje ojciec w lat ośm — chłopca z kasty wojowników w jedenaście, a z rolników we dwanaście. Sam obrząd jest bardzo długi, nauczyciel nadaje uczniowi nowe imię
