a na śmierć nawet, gdyby to niewolnik uczynił[1]. Jest to także obyczaj powszechny i musiał być bardzo stary, skoro się z nim można spotkać i u Słowian. Wszędzie tutaj prócz materyalnego uszkodzenia prawo ma na względzie cześć, obrazę honoru, jakbyśmy dzisiaj powiedzieli.
Z tego już wnosić można, że obcięcie włosów było znakiem hańbiącym, znakiem poddania się a nawet częstokroć niewoli. Przypominam tutaj wszystkie te tradycye rodu Merowingów, dla nas nic a nic między śmiercią a niezdolnością do panowania[2]. Bo takie właśnie skutki pociągała za sobą ich utrata. Była to wprawdzie niezdolność czasowa, gdyż włosy frankońskich królów nie były włosami Samsona, które raz obcięte odebrały mu na zawsze jego nadludzkie przymioty, póki jednak nie odrosły zupełnie, każdy pretendent do korony był ubezwładniony, nie mógł panować[3]. Nie tylko Merowingowie cenili tak swoje kędziory. I dla wolnych ludzi także utrata ich była hańbą. Jeszcze w późnych średnich wiekach, w Szwabii n. p. w XIII w., obcięcie włosów było znakiem infamii i karą sądową[4]. Tonsura duchowna, która powstaje bardzo wcześnie, bo w wieku VI, ma podobne znaczenie, jest ona niejako oddaniem się w niewolę Bogu i Kościołowi.
Taką była symbolika włosów u ludów germańskich. Zapytać nam teraz należy, jakim był jej stosunek do postrzyżyn, czy się ona z nimi zgadza, czy nie?
Otóż zaraz na pierwszy rzut oka musi każdego uderzyć fakt, że zgadza się z nią adopcya przez obcięcie włosów, nie zgadzają się jednak postrzyżyny. Pewne wątpliwości, które się nasuwały u Słowian, przeszły u Germanów w zupełne niemal przeciwieństwo. Obcięcie ich jest deminutio capitis, tymczasem widzimy, że z dzieckiem jest inaczej, powiedziałbym nawet: przeciwnie. Dopóki chłopiec nosi długie włosy, jest niedorosłym, niepoczytalnym sądownie, poddanym zupełnie pod władzę ojcowską, która zaczyna się z chwilą urodzenia dziecka, a raczej z chwilą jego uznania. Po obrzędzie postrzyżyn mundium ojca się zmniejsza a przy obcięciu zarostu zupełnie ustaje. Chłopiec, a względnie młody człowiek, zyskuje coraz to szersze prawa.
- ↑ Liber constitutionum. Lex Gundobalda § 92 por. N. 76. De withiscalcis.
- ↑ Scriptores I. Gregorius Turonensis opera III, 18, 127. Królowa Chrodichilda, babka zamordowanych synów Klodomera, ma wybrać między nożycami a mieczem.
- ↑ l. c. VI 24, 263, II, 41, 104.
- ↑ Osenbrüggen, Das Alamanische Strafrecht im deutschen Mittelalter, 1860, str. 494.
